H Οικολογία του Ψηφιακού Περιβάλλοντος και τα DRM/TC

[inlovewithlife]

Όταν κανείς αγοράζει ένα βιβλίο, θεωρεί ότι αυτό γίνεται δικό του, ότι δηλαδή μπορεί να το χρησιμοποιήσει όπως αυτός θέλει, να το διαβάσει όσες φορές επιθυμεί, να το δανείσει, να το πουλήσει, να το φωτοτυπήσει, ακόμη και να κοιμηθεί πάνω του. Το ίδιο ισχύει και με τη μουσική σε CD ή τις ταινίες DVD.

Στο ψηφιακό περιβάλλον όμως τα πράγματα αλλάζουν. Ακόμη και αν αγοράσει κανείς νόμιμα και «κατεβάσει» μέσω διαδικτύου ένα βιβλίο, ένα τραγούδι ή μια ταινία, θα ανακαλύψει ότι δε μπορεί να τα κάνει ό,τι θέλει, όπως συμβαίνει στον «απτό» κόσμο. Ενδέχεται δηλαδή να μπορεί να ακούσει το τραγούδι ή να δει την ταινία ορισμένες μόνο φορές ή για περιορισμένο χρονικό διάστημα, ή ενδέχεται να μπορεί να διαβάσει μόνο κάποιες από τις σελίδες ενός e – book, να μην μπορεί να τυπώσει σελίδες του ή να το δανείσει. Αν θέλει να κάνει περαιτέρω χρήση, θα πρέπει να πληρώσει έξτρα. Η παραδοσιακή νοοτροπία του «κάνω ό,τι θέλω με το βιβλίο/μουσική/ταινία μου, επειδή το αγόρασα» αλλά και οι εξαιρέσεις της πνευματικής ιδιοκτησίας, που επιτρέπουν τη χρήση προστατευόμενων έργων για μορφωτικούς ή επιστημονικούς σκοπούς, για χρήση από βιβλιοθήκες, από τα ΜΜΕ και διατηρούν την πρόσβαση του κοινωνικού συνόλου στη γνώση, φαίνεται ότι έχουν «τελειώσει» στην ψηφιακή εποχή.

Οι τεχνολογίες που ευθύνονται για αυτούς τους περιορισμούς ονομάζονται «Συστήματα για τη Διαχείριση των Ψηφιακών Δικαιωμάτων» (Digital Rights Management Systems – DRMs), και χρησιμοποιούνται πλέον σε κάθε bit εμπορευματικοποιημένης πληροφορίας που ρέει μέσα στο διαδίκτυο. Πρόκειται για προγράμματα λογισμικού, τα οποία επιβάλλουν κανόνες ελέγχου της πληροφορίας στο χρήστη χωρίς να αφήνουν τη δυνατότητα σε αυτόν να τα παρακάμψει παρά μόνο αν τα χακέψει. Νέες τεχνολογίες ελέγχου, που ονομάζονται Τεχνολογίες Έμπιστου Υπολογιστή (Trusted Computing – TC), ενσωματώνουν τους παραπάνω κανόνες πέρα από το software και στο επίπεδο του hardware κάνοντας έτσι κάθε προσπάθεια χακέματός τους εξαιρετικά δύσκολη. Τα TC, που είναι παλιά στη σύλληψή της ιδέα (βλ. τεχνολογία DVD και πιο παλιά), έρχονται με τρομακτική δυναμική στην πληροφορική και είναι πιθανό στα επόμενα 5 χρόνια να είναι ενσωματωμένα σε κάθε συσκευή ψηφιακής τεχνολογίας. Η γενίκευση των DRM/TC στην Κοινωνία της Πληροφορίας και η σκλήρυνση των κανόνων ελέγχου που αυτά θα ενσωματώνουν, ώστε τίποτα στις συνήθειές μας να μην μοιάζει με το παρελθόν, είναι θέμα χρόνου.

Είναι όμως κάτι τέτοιο αρνητικό; Οι κανόνες στα DRM/TC δεν καθορίζονται από τους χρήστες του ψηφιακού περιβάλλοντος και δεν καθορίζονται ούτε από την πολιτική εξουσία. Διαμορφώνονται και επιβάλλονται σε όλους τους κλάδους της βιομηχανίας από τις μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες εκμετάλλευσης πνευματικών δικαιωμάτων. Οι εταιρείες ισχυρίζονται ότι τα DRM/TC είναι απαραίτητα στην ψηφιακή εποχή για την προστασία των πνευματικών τους δικαιωμάτων ως απάντηση στην πειρατεία. Το περιεχόμενο όμως των κανόνων αυτών καθόλου δε συμβαδίζει με το Δίκαιο Πνευματικής Ιδιοκτησίας αλλά το καταστρατηγεί. Οι κανόνες στα DRM/TC χρησιμοποιούνται κατά κόρον για να ελέγχουν γνώση, πληροφορία και κουλτούρα που δεν καλύπτεται από πνευματική ιδιοκτησία, για να ελέγχουν χρήσεις που δεν περιλαμβάνονται σε αυτή, ενώ δε σέβονται καμιά από τις εξαιρέσεις που το δίκαιο πνευματικής ιδιοκτησίας θέτει (μορφωτικοί, εκπαιδευτικοί σκοποί, ιδιωτική χρήση, χρήση από ΑΜΕΑ, βιβλιοθήκες κτλ.).

Το δίκαιο Πνευματικής Ιδιοκτησίας, όπως έχει εξελιχθεί έως σήμερα, είναι τουλάχιστον προβληματικό και σίγουρα αντιδραστικό ως μοντέλο για τη διακυβέρνηση της γνώσης στην ψηφιακή εποχή. Η πραξικοπηματική όμως παράκαμψή του και η τοποθέτηση στο επίκεντρο του παγκοσμίου συστήματος διακυβέρνησης της γνώσης ιδιωτικά θεσπιζόμενων κανόνων, που προέρχονται απευθείας από τα μεγάλα ιδιωτικά συμφέροντα, είναι μια εξέλιξη με πολύ σοβαρές επιπτώσεις. Αν στις σημερινές δημοκρατίες οι κοινωνίες ασκούν κάποιες, μικρές είναι αλήθεια, επιρροές στην κεντρική εξουσία και έτσι σε κάποιο μέτρο συνδιαμορφώνουν το περιεχόμενο των κανόνων της ζωής, η επιρροή και ο βαθμός συνδιαμόρφωσης μειώνεται δραματικά στην Κοινωνία της Πληροφορίας, όταν η παραγωγή των κανόνων περνάει απευθείας και χωρίς τη μεσολάβηση της πολιτικής εξουσίας στα μεγάλα ιδιωτικά συμφέροντα.

Φυσικά, η εκχώρηση της «νομοθετικής» εξουσίας τους από τις κυβερνήσεις στα μεγάλα ιδιωτικά συμφέροντα έγινε απολύτως συνειδητά και ηθελημένα. Το 1996 ψηφίστηκαν οι δύο διεθνείς συμβάσεις του Παγκοσμίου Οργανισμού Διανοητικής Ιδιοκτησίας των Ηνωμένων Εθνών για την ψηφιακή εποχή με σημαντικότερο στοιχείο τους το ότι απαγόρευαν το χάκεμα ψηφιακών μέτρων προστασίας καθώς και διακίνησης μηχανισμών τέτοιου χακέματος, οι οποίες σύντομα ενσωματώθηκαν με τον αυστηρότερο δυνατό τρόπο (ποινικοποίηση συμπεριφορών, υπέρογκες αποζημιώσεις) στα εσωτερικά δίκαια περισσοτέρων από 80 κρατών. Ταυτόχρονα, η προτεραιότητα του ενοχικού δικαίου πάνω στο δίκαιο πνευματικής ιδιοκτησίας επέτρεψε στις εταιρείες αφενός να καταργούν τα όποια δικαιώματα έδινε στους χρήστες το τελευταίο και αφετέρου να επεκτείνουν την εμπορική τους εκμετάλλευση και σε είδη πληροφορίας και τρόπους χρήσης μέχρι πρότινος μη – προστατευτέους και όλα αυτά μέσω προδιατυπωμένων συμβάσεων (click – wrap, shrink – wrap).

Βρισκόμαστε σε μία καμπή της ψηφιακής εποχής όπου όλα δείχνουν ότι βαδίζουμε προς την Κοινωνία της Πληροφορίας του απόλυτου ελέγχου, αφού διανύσαμε την εποχή της άκρατης ελευθεριότητας του διαδικτύου. Tείνουμε προς ένα ψηφιακό περιβάλλον όπου κάθε κίνηση ή συμπεριφορά επιτρέπεται μόνο επί πληρωμή και όπου οι κανόνες του περιβάλλοντος αυτού υπαγορεύονται ολοκληρωτικά από τις μεγάλες εταιρείες εκμετάλλευσης δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και επιβάλλονται κατασταλτικά από το μακρύ τους βραχίονα, τα απανταχού κράτη. Η προοπτική αυτή του μέλλοντός μας έρχεται σε αντίθεση με τις σημερινές απίστευτες δυνατότητες των τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών να καθιστούν προσβάσιμη και ελεύθερα διακινούμενη τη γνώση, την πληροφορία και την κουλτούρα ισότιμα σε όλους.

Η προοπτική όμως αυτή δεν είναι μη αναστρέψιμη. Οι δημιουργικές δυνάμεις των κοινωνιών, που απελευθερώνονται με τις νέες τεχνολογίες, εγκαθιδρύουν σχέσεις κοινωνικοποιημένης παραγωγής, οι οποίες ανταγωνίζονται σοβαρά τα εμπορευματικά καπιταλιστικά μοντέλα και παρέχουν έναν πλούτο πληροφορίας, γνώσης και κουλτούρας ελεύθερα προσβάσιμο για το κοινωνικό σύνολο. Τα μοντέλα μη εμπορευματικής παραγωγής P2P, όπως η Wikipedia, παγιώνονται και επεκτείνονται σε κάθε κλάδο της ανθρώπινης δραστηριότητας ξεπερνώντας αντίστοιχα εμπορευματικά. Το φαινόμενο των ιστολογίων (blogs) και των ιστοτόπων ανοιχτής δημοσίευσης ανταγωνίζεται πλέον ανοιχτά τα παραδοσιακά μέσα μαζικής ενημέρωσης και επηρεάζει τη θεματολογία τους φέρνοντας μια κουλτούρα ελευθεριότητας στις κοινωνίες. Ο αριθμός των πνευματικών έργων που εκδίδονται μέσω των εναλλακτικών (copyleft) αδειών χρήσης, όπως η GPL και οι Creative Commons, αυξάνεται γεωμετρικά με σίγουρη την προοπτική να ξεπεράσει τα εμπορευματικά πνευματικά έργα στο μέλλον. Για να συνειδητοποιήσουμε πόσο πολύ έχει κοινωνικοποιηθεί η παραγωγή γνώσης, πληροφορίας και κουλτούρας στην ψηφιακή εποχή, αρκεί να κάνουμε αναζήτηση μίας οποιαδήποτε λέξης ή φράσης στο google. Η συντριπτική πλειοψηφία των αποτελεσμάτων αλλά και οι πρώτες θέσεις της αναζήτησης θα αφορούν ελεύθερα διαθέσιμες στο κοινό πληροφορίες.

Για να αναστραφεί όμως η τάση προς την ελεγξιμότητα και την ανελευθερία που αναπτύσσεται στην Κοινωνία της Πληροφορίας, δεν αρκεί ο ανταγωνισμός μεταξύ εμπορευματικών και εναλλακτικών μορφών παραγωγής γνώσης, χρειάζεται να αναπτυχθεί μία αντίρροπη τάση για την οικολογία του ψηφιακού περιβάλλοντος. Αν, όπως υποστηρίζουν οι μεγάλοι θεωρητικοί της Κοινωνίας της Πληροφορίας, ο κώδικας (λογισμικό) είναι ο νόμος στο ψηφιακό περιβάλλον (Code is Law), τότε η οικολογία αυτού του περιβάλλοντος μπορεί να επιτευχθεί μόνο με την επαναοικειοποίηση από τις κοινωνίες του κώδικα που το καθορίζει. Με δυο λόγια, αν θέλουμε να θέτουμε εμείς τους νόμους του ψηφιακού περιβάλλοντος, πρέπει να αποξενώσουμε τις μεγάλες εταιρείες από τον κώδικα που το καθορίζει και να τον οικειοποιηθούμε. Και εδώ έγκειται η μεγάλη αξία του ελεύθερου/ανοιχτής πηγής λογισμικού, το οποίο όσο απλώνεται στον ψηφιακό κόσμο, τόσο τον απελευθερώνει από τους κανόνες ελέγχου της ψηφιακής μας συμπεριφοράς συμβάλλοντας στην οικολογική του εξέλιξη.

Πηγές :
http://pdf.codev2.cc/Lessig-Codev2.pdf
http://www.benkler.org/wealth_of_net...Fs_of_the_book

[13postures]

Μεγάλο και κουραστικό άρθρο, κατά τη γνώμη μου, το οποίο πιάνει απ'εξω απ'έξω το σοβαρό θέμα των DRM και γενικότερα των licencing issues.

Διαφωνώ καθέτως με την χρήση των DRM/TC. Οι λόγοι βρίσκονται στα λινκς που παράθεσα σε προηγούμενο ποστ άλλου θρεντ. Για λόγους ευκολίας τα ξαναγράφω (δυστυχώς είναι στα αγγλικά):

http://defectivebydesign.org
http://www.eff.org/IP/DRM/

@inlovewithlife
Σε αυτό που έγραψες εδώ http://www.adslgr.com/forum/showthre...t=95354&page=2 σου απαντώ σε αυτό το θρεντ που είναι πιο σχετικό. Αν οι καλλιτέχνες περιμένουν από τις πολυεθνικές να προνοήσουν για να βγάλουν τα προς το ζην, τότε θα πεινάσουν πολύ περισσότερο στο μέλλον.

Τα DRM έχουν σκοπό να περιορίσουν ακόμα και την νομικά κατοχυρωμένη ελευθερία μας. Τα DRM μπορούν να σε εμποδίσουν να κάνεις τα εξής:

1. Να αντιγράψεις cd/dvd/ που αγόρασες.
2. Να γράψεις την αγαπημένη σου εκπομπή από την τηλεόραση.
3. Να παίξεις το cd/dvd που αγόρασες στη συσκευή που θες εσύ και όχι σε αυτή που εγκρίνει η εταιρία.
4. Να μιξάρεις βίντεο/ήχο.
5. Να έχεις τον ολοκληρωτικό έλεγχο του υπολογιστή-ηλεκτρονική συσκευή σου.
6. και άλλα πολλά...

Άσε που δεν μπορούν να κάνουν τίποτα για να σταματήσουν την πειρατία.

Να τελειώσω λέγοντας ότι τα DRM δεν ήρθαν για να μείνουν. Οι πολυεθνικές προσπαθούν να τα επιβάλλουν για χρόνια στην αγορά αλλά απλά δεν τους κάθεται γιατί υπάρχουν άνθρωποι που δεν παραδίδουν έτσι εύκολα τις ελευθερίες τους.

[inlovewithlife]

@13postures

Όντως μου βγήκε μεγάλο και κουραστικό το άρθρο. Απλώς, ο περισσότερος κόσμος δεν είναι εξοικειωμένος με τέτοια ζητήματα και παίρνει χώρο να τα εξηγήσεις.

Συμφωνώ απολύτως με την άποψή σου για τα DRM/TC. Είμαι συλλήβδην ενάντια στη χρήση τους και θεωρώ ότι έχουν πολύ σοβαρές επιπτώσεις. Η μόνη περίπτωση που θεωρώ δίκαιη τη χρήση τους είναι αυτή που ανέφερα στο άλλο σχόλιό μου.

Δε συμμερίζομαι όμως τόσο εύκολα την αισιοδοξία σου ότι τα DRM/TC δε θα παγιωθούν αλλά θα χαθούν ως διά μαγείας. Μόνο αν γίνουμε πολλοί αυτοί που δεν παραδίδουμε τις ελευθερίες μας έχουμε κάποιες πιθανότητες.