YiannisM
11-03-06, 02:58
Η έκθεση της Ομάδας Διεθνών Κρίσεων για το Κυπριακό
Παραθέτουμε αυτούσια την έκθεση της Ομάδας Διεθνών Κρίσεων (International Crisis Group), με τις εισηγήσεις και τις επισημάνσεις της για το Κυπριακό, με τίτλο "Το Αδιέξοδο της Κύπρου - Το Επόμενο Βήμα" - "The Cyprus Stalemate: What Next?".
Πατώντας στο πιο κάτω link, μπορείτε να εισέλθετε στην ιστοσελίδα του ICG και να διαβάσετε την έκθεση στα Ελληνικά, στα Αγγλικά και στα Τούρκικα, αλλά και σε μορφή PDF.
http://www.politis-news.com/cgibin/hweb?-A=14017&-V=latestnews
Το Αδιέξοδο της Κύπρου - Το Επόμενο Βήμα
Europe Report N°171
8 March 2006
This report is also available in English (http://www.crisisgroup.org/home/index.cfm?id=4003&l=1) and Turkish (http://www.crisisgroup.org/home/index.cfm?id=4009&l=1).
ΣΥΝΟΨΗ ΚΑΙ ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ
Ο τελευταίος γύρος της παρατεταμένης ειρηνευτικής διαδικασίας για την επίτευξη λύσης του Κυπριακού προβλήματος έληξε τον Απρίλιο του 2004, όταν η ελληνοκυπριακή κοινότητα, η οποία επί μακρόν επιζητούσε την επανένωση της διαιρεμένης νήσου σε δικοινοτική και διζωνική βάση, απέρριψε με συντριπτική πλειοψηφία το «Σχέδιο Ανάν» των Ηνωμένων Εθνών (Η.Ε.), το οποίο προέβλεπε ακριβώς αυτό. Ταυτόχρονα, στη βόρεια πλευρά της Πράσινης Γραμμής, η τουρκοκυπριακή κοινότητα, ανατρέποντας εκ βάθρων την παραδοσιακή της προτίμηση για απόσχιση, υποστήριξε την επανένωση. Η αποτυχία του δημοψηφίσματος δεν σταμάτησε την ένταξη της διαιρεμένης ακόμη Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.) μία εβδομάδα αργότερα. Παρά τη σαφή συνεχιζόμενη υποστήριξη για το Σχέδιο Ανάν, ή κάποια παραλλαγή του, μεταξύ όλων των άλλων μελών της Ε.Ε. και της ευρύτερης διεθνούς κοινότητας, η παρούσα κατάσταση συνεχίζει να βρίσκεται σε αδιέξοδο.
Δεδομένου ότι δεν διαφαίνεται προς το παρών οποιαδήποτε διευθέτηση κατόπιν διαπραγματεύσεων, ο μόνος δρόμος προς τα εμπρός φαίνεται να είναι μια σειρά μονομερών προσπαθειών από τους συναφείς εγχώριους και διεθνείς παράγοντες, με στόχο τη διατήρηση της κεκτημένης ταχύτητας στο βορρά υπέρ της λύσης, την παρακίνηση πολιτικής αλλαγής στο νότο και την προώθηση της διακοινοτικής συμφιλίωσης. Οι εξωτερικοί παράγοντες πρέπει, στο μέτρο των δυνατοτήτων τους, να επιδιώξουν να ασκήσουν πιέσεις στις πολιτικές ελίτ αμφοτέρων των κοινοτήτων για την άμεση επανέναρξη διαπραγματεύσεων και να κάνουν στο μεταξύ ό,τι είναι δυνατόν για να ελαττώσουν την απομόνωση του βορρά.
Η καλύτερη λύση, καταφανώς προς το συμφέρον αμφοτέρων των πλευρών και των περιφερειακών τους γειτόνων, θα ήταν οι Ελληνοκύπριοι και οι Τουρκοκύπριοι να καταβάλουν περαιτέρω προσπάθειες για να επανενώσουν την Κύπρο μέσα στο ευρύτερο πλαίσιο που διατυπώθηκε στο Σχέδιο Ανάν. Με τις λεπτομερείς και συνολικές του διατάξεις, τις στέρεα σφυρηλατημένες συμβιβαστικές του διευθετήσεις και το απόσταγμα διαπραγματεύσεων τριών δεκαετιών, κάποια νέα παραλλαγή του Σχεδίου, οικοδομημένη γύρω από την αντίληψη μιας διζωνικής και δικοινοτικής ομοσπονδίας όπως είχε αρχικά συμφωνηθεί από τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο και τον Ραούφ Ντενκτάς στη δεκαετία του 1970, είναι η μόνη πρόταση που φαίνεται να διαθέτει την ικανότητα να γίνει εν τέλει κοινά αποδεκτή.
Το ουσιαστικότερο εμπόδιο για μια τέτοια συμφωνία είναι αυτή τη στιγμή η πολιτική και η στάση της ελληνοκυπριακής ηγεσίας και ιδίως του Προέδρου Τάσσου Παπαδόπουλου. Η ελληνοκυπριακή ηγεσία πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι, αν επιμείνει στην άρνησή της να καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με τα Ηνωμένα Έθνη και με τους λοιπούς διεθνείς εταίρους της Κύπρου, το νησί θα διολισθήσει εξ ορισμού προς τη μόνιμη διχοτόμηση και την ανεξαρτησία του βορρά, είτε με επίσημη αναγνώριση, είτε όχι. Η ιδέα ότι οι Τουρκοκύπριοι θα αποδεχθούν αντ’ αυτού καθεστώς μειονότητας σε ένα συγκεντρωτικό ελληνοκυπριακό κράτος αποτελεί όνειρο θερινής νυχτός.
Μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης δεν μπορούν, στο παρόν περιβάλλον, να επιτευχθούν μέσω διαπραγματεύσεων. Μπορούν όμως παρ’ όλα αυτά να αναληφθούν μονομερώς. Οι πολιτικές ηγεσίες είναι πάντοτε απρόθυμες να προβούν σε παραχωρήσεις που δεν είναι άμεσα αμοιβαίες, μερικές φορές, όμως, αυτές μπορεί να εξυπηρετούν σε πολύ μεγάλο βαθμό το μακροπρόθεσμο εθνικό συμφέρον. Το επιχείρημα αυτής της έκθεσης είναι πως η καλύτερη ελπίδα για να αλλάξει η δυναμική του Κυπριακού ζητήματος, καθώς και για να δημιουργηθεί ένα περιβάλλον, στο οποίο να μπορεί εκ νέου να διανοηθεί κανείς μία λύση με τη διαμεσολάβηση των Η.Ε. και να προαχθούν τα βέλτιστα συμφέροντα όλων των πλευρών, έγκειται στο να προβούν οι καίριοι διεθνείς και εγχώριοι παράγοντες στα εξής μέτρα και προσεγγίσεις:
Η Ε.Ε., τα Η.Ε. και οι Η.Π.Α. έχουν σημαντικό ρόλο στη δημιουργία μιας ατμόσφαιρας, όπου θα είναι ενδεχομένως δυνατή η πρόοδος. Το 2004, ο Γενικός Γραμματέας των Η.Ε., το Συμβούλιο Υπουργών της Ε.Ε. και ο Υπουργός Εξωτερικών των Η.Π.Α. ζήτησαν όλοι τον τερματισμό της απομόνωσης του βορρά. Πρέπει πλέον τα λόγια τους να τα ακολουθήσουν πράξεις. Η Ε.Ε., παρ’ όλη τη δυσκολία να αναλάβει δράση εν όψει κυπριακών βέτο, έχει ιδιαίτερη υποχρέωση να συντηρήσει με κάθε διαθέσιμο μέσο την οικονομική ανάπτυξη και την ευρωπαϊκή ένταξη της βόρειας Κύπρου, όπως δεσμεύτηκε ότι θα κάνει τον Απρίλιο του 2004. Η Επιτροπή, το Συμβούλιο, το Κοινοβούλιο και τα άλλα κράτη-μέλη πρέπει να θέσουν σε εφαρμογή τον νέο μηχανισμό χρηματοδότησης για τη βόρεια Κύπρο και να συνεχίσουν να πιέζουν για τη σύσταση παραρτήματος της αντιπροσωπείας της Επιτροπής στο βορρά που να επιβλέψει την παράδοση της βοήθειας και την συμπερίληψη της βόρειας Κύπρου στην τελωνειακή ένωση της Ε.Ε. με την Τουρκία. Οι Η.Π.Α. πρέπει παρομοίως να αναβαθμίσουν το υπάρχον γραφείο τους στο βορρά. Η άρση της απομόνωσης του του βόρειου τμήματος του νησιού είναι καίρια για την προαγωγή μιας μακροπρόθεσμης και βιώσιμης λύσης με βάση την ισότητα.
Οι Ελληνοκύπριοι χρειάζεται να επανεστιάσουν όσον αφορά κεντρικά ζητήματα του Κυπριακού προβλήματος.Να αναγνωρίσουν ότι ένα συγκεντρωτικό κράτος αποτελεί συνταγή για ατέρμονα νέα εσωτερική και περιφερειακή αστάθεια, να αποδεχτούν ότι οι ρίζες του Κυπριακού φωλιάζουν τόσο στο 1963 όσο και στο 1974, να αναγνωρίσουν ότι δεν είναι οι μόνοι που ξεριζώθηκαν από τα σπίτια τους και θρηνούν τους αγνοουμένους τους και να εξετάσουν εκ νέου τα πλεονεκτήματα της εφαρμογής στην πράξη των αρχών της διζωνικότητας και της δικοινοτικότητας, για τις οποίες συμφώνησαν πριν τρεις δεκαετίες. Δεδομένης της ασυμβίβαστης θέσης που λαμβάνει η παρούσα κυβέρνηση, ο κρίσιμος ρόλος εδώ για τη δημιουργία διαλόγου πρέπει να διαδραματισθεί από την ελληνοκυπριακή αντιπολίτευση, τους μετριοπαθείς όλων των πλευρών και την ηγεσία της κοινωνίας των πολιτών.
Η Ελλάδα, παρομοίως, πρέπει να επανεξετάσει την ιστορική της προσέγγιση. Η στάση διαδοχικών κυβερνήσεων ότι « η Κύπρος αποφασίζει και η Ελλάδα συμπαρίσταται » είναι αναχρονιστική και αλυσιτελής: η Ελλάδα πρέπει να ξεπεράσει την πολιτική της σιωπής, να ξεκαθαρίσει για μια ακόμη φορά στη διεθνή κοινότητα τη στάση της απέναντι στο Σχέδιο Ανάν ως βάση για την επανέναρξη διαπραγματεύσεων και την εξεύρεση λύσης και να είναι προετοιμασμένη να αναλάβει πρωταγωνιστικό ρόλο εντός της Ε.Ε. για την επανεστίαση των προσπαθειών στην εκπλήρωση των υποχρεώσεων της Ένωσης προς τους Τουρκοκύπριους πολίτες της.
Οι Τουρκοκύπριοι πρέπει μέσω της κυβέρνησής τους να τακτοποιήσουν τις εκκρεμείς υποθέσεις περιουσιών, να εναρμονίσουν νόμους και πρακτικές σύμφωνα με το κοινοτικό κεκτημένο της Ε.Ε., να επεκτείνουν ντε φάκτο στο βορρά την Τελωνειακή Ένωση Ε.Ε.-Τουρκίας και να ενθαρρύνουν την Τουρκία να ελαττώσει την στρατιωτική της παρουσία καθώς και τον αριθμό των Τούρκων εποίκων που έχουν μεταναστεύσει κατά τις τρεις τελευταίες δεκαετίες από την ενδοχώρα στο βόρειο τμήμα του νησιού. Η τουρκοκυπριακή πλευρά πρέπει να δείξει περισσότερη κατανόηση για τις ελληνοκυπριακές απαιτήσεις όσον αφορά τα ζητήματα των αγνοουμένων και της αποκατάστασης κατεστραμμένων πολιτιστικών μνημείων, προκειμένου να επιδείξει ότι είναι αποφασισμένη να επιλύσει τις διενέξεις του παρελθόντος και ότι είναι πρόθυμη να ελαφρύνει τις δαπάνες της επανένωσης και τον πόνο όσων υπέφεραν από τα γεγονότα του 1974.
Η Τουρκία πρέπει να αναλάβει μονομερώς σειρά μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης για να επιβεβαιώσει τη δέσμευσή της για διευθέτηση. Πρέπει να συνεχίσει την εκπλήρωση των υπαρχουσών δεσμεύσεών της προς την Ε.Ε., περιλαμβανομένης της πλήρους εφαρμογής της Τελωνειακής Ένωσης με όλα τα 25 κράτη-μέλη. Η μερική απομάκρυνση μέρους των 35.000 στρατιωτών που σταθμεύουν στο βόρειο τμήμα του νησιού θα αποτελούσε σημαντικό βήμα για να μειωθούν οι φόβοι των Ελληνοκυπρίων, χωρίς να απειλειθούν τα Τουρκικά συμφέροντα ασφαλείας. Πρέπει επίσης να δεσμευτεί στη σύνταξη ενός σχεδίου για τον επαναπατρισμό ενός αριθμού εποίκων από τη στιγμή που θα έχει διενεργηθεί η απογραφή πληθυσμού.ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ
Προς τους Θεσμούς και τα Κράτη-Μέλη της Ε.Ε.:
1. Να αποδεχθούν ότι ο τερματισμός της απομόνωσης της βόρειας Κύπρου αποτελεί μέλημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όσο εκκρεμεί η ενοποίηση του νησιού.
2. Να πιέσουν την Κυπριακή Δημοκρατία και να συνεχίσουν να εργάζονται για την αποδοχή των παρακάτω:
(α) τη δέσμευση της Ευρωπαϊκής Ένωσης να προχωρήσει κάτω από συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα τον κανονισμό για το απευθείας εμπόριο, καθώς και την εφαρμογή του κανονισμού για παροχή βοήθειας προς τη βόρεια Κύπρο, με πρόνοια για εναρμόνιση προς το κεκτημένο, αναμόρφωση των δημόσιων υπηρεσιών, ανακαίνιση του λιμένα της Αμμοχώστου και χρηματοδότηση απογραφής πληθυσμού,
(β) τη σύσταση παραρτήματος της αντιπροσωπείας της Επιτροπής στο βορρά για την επίβλεψη της παράδοσης των κονδυλίων και της εναρμόνισης με το κεκτημένο,
(γ) τη διασφάλιση της δίκαιης εκπροσώπησης των Τουρκοκυπρίων εντός των θεσμών της Ε.Ε., και
(δ) την αναθεώρηση των σημερινών προτάσεων περί απευθείας εμπορίου ώστε να συμπεριλάβουν την ενσωμάτωση της βόρειας Κύπρου στην τελωνειακή ένωση της Ε.Ε. με την Τουρκία, την τροποποίηση του κανονισμού για την Πράσινη Γραμμή και την από κοινού διαχείριση του λιμένα της Αμμοχώστου από τους Τουρκοκυπρίους και την Επιτροπή.
3. Για τα μεμονωμένα κράτη-μέλη, να εδραιώσουν όπου αρμόζει διμερείς δεσμούς με τις αρχές και την κοινωνία των πολιτών στη βόρεια Κύπρο.
4. Όσον αφορά το Ηνωμένο Βασίλειο, να διατηρήσει τη δέσμευση κατά το σχέδιο Ανάν για την παραχώρηση σημαντικών τμημάτων του εδάφους των κυρίαρχων βρετανικών βάσεων της Κύπρου στο κράτος που θα προκύψει μετά από διευθέτηση.
Προς τις Ηνωμένες Πολιτείες:
5. Να αναβαθμίσουν το προξενικό γραφείο στη βόρεια Κύπρο σε παράρτημα της Πρεσβείας των Η.Π.Α. στη Λευκωσία.
6. Να αυξήσουν τις επαφές σε όλα τα επίπεδα με αξιωματούχους και την κοινωνία των πολιτών στη βόρεια Κύπρο.
Προς τα Ηνωμένα Έθνη.:
7. Να υιοθετήσουν τα συμπεράσματα της τελευταίας Έκθεσης του Γενικού Γραμματέα (Μάιος 2004) για το Κυπριακόως απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας για να ενισχυθούν οι εκκλήσεις των Η.Ε. για τον τερματισμό της απομόνωσης της βόρειας Κύπρου.
8. Να είναι έτοιμα να ασχοληθούν ενεργά με την προετοιμασία νέων διαπραγματεύσεων, σε περίπτωση που οι Ελληνοκύπριοι ξεκαθαρίσουν τους προβληματισμούς τους ως προς το Σχέδιο Ανάν σε μορφή, η οποία να προσφέρει κάποια ελπίδα για διευθέτηση κατόπιν διαπραγματεύσεων.
9. Να προχωρήσουν μέσω του Αναπτυξιακού Προγράμματος των Η.Ε. (UNDP)στη δημιουργία Ειδικού Ταμείου για τη βόρεια Κύπρο (Trust Fund) .
Προς τους Τουρκοκύπριους:
10. Να διασφαλίσουν ότι οι διαδικασίες της τουρκοκυπριακής επιτροπής περιουσιών είναι συμβατές με την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και να αποκαταστήσουν τις ελληνοκυπριακές περιουσίες στα Βαρώσια, μετά από ανακαίνιση, υπό τουρκοκυπριακή διοίκηση.
11. Να προχωρήσουν άμεσα στην εναρμόνιση με το κεκτημένο της Ε.Ε. σε τομείς όπως το εμπόριο και η μεταρρύθμιση του δημόσιου τομέα και να προβούν στους λοιπούς τομείς στο προπαρασκευαστικό έργο για την ευαισθητοποίηση του κοινού και τον προσδιορισμό των απαραίτητων μεταβατικών περιόδων.
12. Να υιοθετήσουν το Κοινό Εξωτερικό Δασμολόγιο (ΚΕΔ).
13. Να επιδιώξουν μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης, όπως είναι μία (επιβλεπόμενη από την Ε.Ε.) απογραφή πληθυσμούστο βορρά, η ενίσχυση των δικαιωμάτων των Ορθοδόξων κοινοτήτων στη χερσόνησο της Καρπασίας (περιλαμβανομένης της κήρυξης μέρους της χερσονήσου ως αποστρατιωτικοποιημένου εθνικού πάρκου), το άνοιγμα περισσοτέρων συνοριακών διαβάσεων, η ενεργός στήριξη των διεθνών προσπαθειών εκκαθάρισης ναρκοπεδίων και η ανάληψη πρωτοβουλίας για τη διαφύλαξη πολιτιστικών μνημείων.
14. Να συνεχίσουν να συνεργάζονται με την Διερευνητική Eπιτροπή Aγνοουμένων (ΔEA) για να επιλυθούν οι 2.500 υποθέσεις Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, η τύχη των οποίων συνεχίζει να αγνοείται ως αποτέλεσμα των γεγονότων της δεκαετίας του 1960 και της στρατιωτικής επιχείρησης του 1974.
15. Να πάψουν κάθε οικοδομικό έργο σε ακίνητα που ανήκουν σε Ελληνοκυπρίους.
16. Να αρχίσουν να σχεδιάζουν τη δημιουργία χωριών μικτού πληθυσμού σε περιπτώσεις όπου οι άνθρωποι είναι πρόθυμοι να μετακινηθούν.
Προς την Τουρκία:
17. Να εφαρμόσει την Τελωνειακή Ένωση με όλα τα είκοσι πέντε κράτη-μέλη της Ε.Ε. όπως έχει δεσμευθεί.
18. Να ξεκινήσει περιορισμένη απομάκρυνση των τουρκικών στρατευμάτων από το βόρειο τμήμα του νησιού.
19. Να δεσμευθεί στον επαναπατρισμό αριθμού εποίκων στην Τουρκία.
Προς τους Ελληνοκύπριους:
20. Όσον αφορά την κυβέρνηση, κατ’ ελάχιστον να μετάσχει εκ νέου στη διαδικασία διευθέτησης υπό την αιγίδα των Η.Ε. υποβάλλοντας στον Γενικό Γραμματέα ιεραρχημένο κατάλογο προβληματισμών ως προς το Σχέδιο Ανάν (όπως εκείνος έχει ζητήσει).
21. Όσον αφορά την αντιπολίτευση, τους μετριοπαθείς όλων των πλευρών και την ηγεσία της κοινωνίας των πολιτών:
(α) να εγκαινιάσουν μία νέα συζήτηση για το μέλλον του νησιού, και για τα πλεονεκτήματα της εφαρμογής των αρχών της διζωνικότητας και δικοινοτικότητας, υποστηρίζοντας σε αυτό το πλαίσιο την αναθεώρηση του ελληνοκυπριακού ιστορικού αφηγήματος του Κυπριακού, ιδίως μέσω του εκπαιδευτικού συστήματος και των μέσων ενημέρωσης,
(β) να υποστηρίξουν μία θετική προσέγγιση ως προς την οικονομική ανάπτυξη της βόρειας Κύπρου, μέτρα για να μειωθεί η απομόνωσή της, και πρόσβαση απαλλαγμένη από προξενική θεώρηση (βίζα) για εκείνους τους Τούρκους εποίκους, που θα λάμβαναν την υπηκοότητα σύμφωνα με το Σχέδιο Ανάν, και
(γ) να εργαστούν για να αναδιατυπώσουν την ελληνοκυπριακή συζήτηση για τις σχέσεις Ε.Ε.-Τουρκίας, δίνοντας έμφαση στα οφέλη ασφαλείας που θα προέκυπταν από την ένταξη της Τουρκίας στην Ε.Ε.
Προς την Ελλάδα:
22. Να υποστηρίξει δραστήρια τις φωνές μεταξύ των Ελληνοκυπρίων πολιτικών και της κοινωνίας των πολιτών υπέρ μιας διευθέτησης του προβλήματος και να υποστηρίξει ενεργά την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων με βάση το Σχέδιο Ανάν.
23. Να αναστείλει το δόγμα του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου, να πάψει τις κοινές στρατιωτικές δραστηριότητες με τους Ελληνοκυπρίους και να σταματήσει να συμμετέχει στις επιχειρήσεις και τη στελέχωση της κυπριακής Εθνοφρουράς.
Βρυξέλες/Λευκωσία, 8 Μαρτίου 2006
http://www.crisisgroup.org/home/index.cfm?id=4010&l=1
Παραθέτουμε αυτούσια την έκθεση της Ομάδας Διεθνών Κρίσεων (International Crisis Group), με τις εισηγήσεις και τις επισημάνσεις της για το Κυπριακό, με τίτλο "Το Αδιέξοδο της Κύπρου - Το Επόμενο Βήμα" - "The Cyprus Stalemate: What Next?".
Πατώντας στο πιο κάτω link, μπορείτε να εισέλθετε στην ιστοσελίδα του ICG και να διαβάσετε την έκθεση στα Ελληνικά, στα Αγγλικά και στα Τούρκικα, αλλά και σε μορφή PDF.
http://www.politis-news.com/cgibin/hweb?-A=14017&-V=latestnews
Το Αδιέξοδο της Κύπρου - Το Επόμενο Βήμα
Europe Report N°171
8 March 2006
This report is also available in English (http://www.crisisgroup.org/home/index.cfm?id=4003&l=1) and Turkish (http://www.crisisgroup.org/home/index.cfm?id=4009&l=1).
ΣΥΝΟΨΗ ΚΑΙ ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ
Ο τελευταίος γύρος της παρατεταμένης ειρηνευτικής διαδικασίας για την επίτευξη λύσης του Κυπριακού προβλήματος έληξε τον Απρίλιο του 2004, όταν η ελληνοκυπριακή κοινότητα, η οποία επί μακρόν επιζητούσε την επανένωση της διαιρεμένης νήσου σε δικοινοτική και διζωνική βάση, απέρριψε με συντριπτική πλειοψηφία το «Σχέδιο Ανάν» των Ηνωμένων Εθνών (Η.Ε.), το οποίο προέβλεπε ακριβώς αυτό. Ταυτόχρονα, στη βόρεια πλευρά της Πράσινης Γραμμής, η τουρκοκυπριακή κοινότητα, ανατρέποντας εκ βάθρων την παραδοσιακή της προτίμηση για απόσχιση, υποστήριξε την επανένωση. Η αποτυχία του δημοψηφίσματος δεν σταμάτησε την ένταξη της διαιρεμένης ακόμη Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.) μία εβδομάδα αργότερα. Παρά τη σαφή συνεχιζόμενη υποστήριξη για το Σχέδιο Ανάν, ή κάποια παραλλαγή του, μεταξύ όλων των άλλων μελών της Ε.Ε. και της ευρύτερης διεθνούς κοινότητας, η παρούσα κατάσταση συνεχίζει να βρίσκεται σε αδιέξοδο.
Δεδομένου ότι δεν διαφαίνεται προς το παρών οποιαδήποτε διευθέτηση κατόπιν διαπραγματεύσεων, ο μόνος δρόμος προς τα εμπρός φαίνεται να είναι μια σειρά μονομερών προσπαθειών από τους συναφείς εγχώριους και διεθνείς παράγοντες, με στόχο τη διατήρηση της κεκτημένης ταχύτητας στο βορρά υπέρ της λύσης, την παρακίνηση πολιτικής αλλαγής στο νότο και την προώθηση της διακοινοτικής συμφιλίωσης. Οι εξωτερικοί παράγοντες πρέπει, στο μέτρο των δυνατοτήτων τους, να επιδιώξουν να ασκήσουν πιέσεις στις πολιτικές ελίτ αμφοτέρων των κοινοτήτων για την άμεση επανέναρξη διαπραγματεύσεων και να κάνουν στο μεταξύ ό,τι είναι δυνατόν για να ελαττώσουν την απομόνωση του βορρά.
Η καλύτερη λύση, καταφανώς προς το συμφέρον αμφοτέρων των πλευρών και των περιφερειακών τους γειτόνων, θα ήταν οι Ελληνοκύπριοι και οι Τουρκοκύπριοι να καταβάλουν περαιτέρω προσπάθειες για να επανενώσουν την Κύπρο μέσα στο ευρύτερο πλαίσιο που διατυπώθηκε στο Σχέδιο Ανάν. Με τις λεπτομερείς και συνολικές του διατάξεις, τις στέρεα σφυρηλατημένες συμβιβαστικές του διευθετήσεις και το απόσταγμα διαπραγματεύσεων τριών δεκαετιών, κάποια νέα παραλλαγή του Σχεδίου, οικοδομημένη γύρω από την αντίληψη μιας διζωνικής και δικοινοτικής ομοσπονδίας όπως είχε αρχικά συμφωνηθεί από τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο και τον Ραούφ Ντενκτάς στη δεκαετία του 1970, είναι η μόνη πρόταση που φαίνεται να διαθέτει την ικανότητα να γίνει εν τέλει κοινά αποδεκτή.
Το ουσιαστικότερο εμπόδιο για μια τέτοια συμφωνία είναι αυτή τη στιγμή η πολιτική και η στάση της ελληνοκυπριακής ηγεσίας και ιδίως του Προέδρου Τάσσου Παπαδόπουλου. Η ελληνοκυπριακή ηγεσία πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι, αν επιμείνει στην άρνησή της να καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με τα Ηνωμένα Έθνη και με τους λοιπούς διεθνείς εταίρους της Κύπρου, το νησί θα διολισθήσει εξ ορισμού προς τη μόνιμη διχοτόμηση και την ανεξαρτησία του βορρά, είτε με επίσημη αναγνώριση, είτε όχι. Η ιδέα ότι οι Τουρκοκύπριοι θα αποδεχθούν αντ’ αυτού καθεστώς μειονότητας σε ένα συγκεντρωτικό ελληνοκυπριακό κράτος αποτελεί όνειρο θερινής νυχτός.
Μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης δεν μπορούν, στο παρόν περιβάλλον, να επιτευχθούν μέσω διαπραγματεύσεων. Μπορούν όμως παρ’ όλα αυτά να αναληφθούν μονομερώς. Οι πολιτικές ηγεσίες είναι πάντοτε απρόθυμες να προβούν σε παραχωρήσεις που δεν είναι άμεσα αμοιβαίες, μερικές φορές, όμως, αυτές μπορεί να εξυπηρετούν σε πολύ μεγάλο βαθμό το μακροπρόθεσμο εθνικό συμφέρον. Το επιχείρημα αυτής της έκθεσης είναι πως η καλύτερη ελπίδα για να αλλάξει η δυναμική του Κυπριακού ζητήματος, καθώς και για να δημιουργηθεί ένα περιβάλλον, στο οποίο να μπορεί εκ νέου να διανοηθεί κανείς μία λύση με τη διαμεσολάβηση των Η.Ε. και να προαχθούν τα βέλτιστα συμφέροντα όλων των πλευρών, έγκειται στο να προβούν οι καίριοι διεθνείς και εγχώριοι παράγοντες στα εξής μέτρα και προσεγγίσεις:
Η Ε.Ε., τα Η.Ε. και οι Η.Π.Α. έχουν σημαντικό ρόλο στη δημιουργία μιας ατμόσφαιρας, όπου θα είναι ενδεχομένως δυνατή η πρόοδος. Το 2004, ο Γενικός Γραμματέας των Η.Ε., το Συμβούλιο Υπουργών της Ε.Ε. και ο Υπουργός Εξωτερικών των Η.Π.Α. ζήτησαν όλοι τον τερματισμό της απομόνωσης του βορρά. Πρέπει πλέον τα λόγια τους να τα ακολουθήσουν πράξεις. Η Ε.Ε., παρ’ όλη τη δυσκολία να αναλάβει δράση εν όψει κυπριακών βέτο, έχει ιδιαίτερη υποχρέωση να συντηρήσει με κάθε διαθέσιμο μέσο την οικονομική ανάπτυξη και την ευρωπαϊκή ένταξη της βόρειας Κύπρου, όπως δεσμεύτηκε ότι θα κάνει τον Απρίλιο του 2004. Η Επιτροπή, το Συμβούλιο, το Κοινοβούλιο και τα άλλα κράτη-μέλη πρέπει να θέσουν σε εφαρμογή τον νέο μηχανισμό χρηματοδότησης για τη βόρεια Κύπρο και να συνεχίσουν να πιέζουν για τη σύσταση παραρτήματος της αντιπροσωπείας της Επιτροπής στο βορρά που να επιβλέψει την παράδοση της βοήθειας και την συμπερίληψη της βόρειας Κύπρου στην τελωνειακή ένωση της Ε.Ε. με την Τουρκία. Οι Η.Π.Α. πρέπει παρομοίως να αναβαθμίσουν το υπάρχον γραφείο τους στο βορρά. Η άρση της απομόνωσης του του βόρειου τμήματος του νησιού είναι καίρια για την προαγωγή μιας μακροπρόθεσμης και βιώσιμης λύσης με βάση την ισότητα.
Οι Ελληνοκύπριοι χρειάζεται να επανεστιάσουν όσον αφορά κεντρικά ζητήματα του Κυπριακού προβλήματος.Να αναγνωρίσουν ότι ένα συγκεντρωτικό κράτος αποτελεί συνταγή για ατέρμονα νέα εσωτερική και περιφερειακή αστάθεια, να αποδεχτούν ότι οι ρίζες του Κυπριακού φωλιάζουν τόσο στο 1963 όσο και στο 1974, να αναγνωρίσουν ότι δεν είναι οι μόνοι που ξεριζώθηκαν από τα σπίτια τους και θρηνούν τους αγνοουμένους τους και να εξετάσουν εκ νέου τα πλεονεκτήματα της εφαρμογής στην πράξη των αρχών της διζωνικότητας και της δικοινοτικότητας, για τις οποίες συμφώνησαν πριν τρεις δεκαετίες. Δεδομένης της ασυμβίβαστης θέσης που λαμβάνει η παρούσα κυβέρνηση, ο κρίσιμος ρόλος εδώ για τη δημιουργία διαλόγου πρέπει να διαδραματισθεί από την ελληνοκυπριακή αντιπολίτευση, τους μετριοπαθείς όλων των πλευρών και την ηγεσία της κοινωνίας των πολιτών.
Η Ελλάδα, παρομοίως, πρέπει να επανεξετάσει την ιστορική της προσέγγιση. Η στάση διαδοχικών κυβερνήσεων ότι « η Κύπρος αποφασίζει και η Ελλάδα συμπαρίσταται » είναι αναχρονιστική και αλυσιτελής: η Ελλάδα πρέπει να ξεπεράσει την πολιτική της σιωπής, να ξεκαθαρίσει για μια ακόμη φορά στη διεθνή κοινότητα τη στάση της απέναντι στο Σχέδιο Ανάν ως βάση για την επανέναρξη διαπραγματεύσεων και την εξεύρεση λύσης και να είναι προετοιμασμένη να αναλάβει πρωταγωνιστικό ρόλο εντός της Ε.Ε. για την επανεστίαση των προσπαθειών στην εκπλήρωση των υποχρεώσεων της Ένωσης προς τους Τουρκοκύπριους πολίτες της.
Οι Τουρκοκύπριοι πρέπει μέσω της κυβέρνησής τους να τακτοποιήσουν τις εκκρεμείς υποθέσεις περιουσιών, να εναρμονίσουν νόμους και πρακτικές σύμφωνα με το κοινοτικό κεκτημένο της Ε.Ε., να επεκτείνουν ντε φάκτο στο βορρά την Τελωνειακή Ένωση Ε.Ε.-Τουρκίας και να ενθαρρύνουν την Τουρκία να ελαττώσει την στρατιωτική της παρουσία καθώς και τον αριθμό των Τούρκων εποίκων που έχουν μεταναστεύσει κατά τις τρεις τελευταίες δεκαετίες από την ενδοχώρα στο βόρειο τμήμα του νησιού. Η τουρκοκυπριακή πλευρά πρέπει να δείξει περισσότερη κατανόηση για τις ελληνοκυπριακές απαιτήσεις όσον αφορά τα ζητήματα των αγνοουμένων και της αποκατάστασης κατεστραμμένων πολιτιστικών μνημείων, προκειμένου να επιδείξει ότι είναι αποφασισμένη να επιλύσει τις διενέξεις του παρελθόντος και ότι είναι πρόθυμη να ελαφρύνει τις δαπάνες της επανένωσης και τον πόνο όσων υπέφεραν από τα γεγονότα του 1974.
Η Τουρκία πρέπει να αναλάβει μονομερώς σειρά μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης για να επιβεβαιώσει τη δέσμευσή της για διευθέτηση. Πρέπει να συνεχίσει την εκπλήρωση των υπαρχουσών δεσμεύσεών της προς την Ε.Ε., περιλαμβανομένης της πλήρους εφαρμογής της Τελωνειακής Ένωσης με όλα τα 25 κράτη-μέλη. Η μερική απομάκρυνση μέρους των 35.000 στρατιωτών που σταθμεύουν στο βόρειο τμήμα του νησιού θα αποτελούσε σημαντικό βήμα για να μειωθούν οι φόβοι των Ελληνοκυπρίων, χωρίς να απειλειθούν τα Τουρκικά συμφέροντα ασφαλείας. Πρέπει επίσης να δεσμευτεί στη σύνταξη ενός σχεδίου για τον επαναπατρισμό ενός αριθμού εποίκων από τη στιγμή που θα έχει διενεργηθεί η απογραφή πληθυσμού.ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ
Προς τους Θεσμούς και τα Κράτη-Μέλη της Ε.Ε.:
1. Να αποδεχθούν ότι ο τερματισμός της απομόνωσης της βόρειας Κύπρου αποτελεί μέλημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όσο εκκρεμεί η ενοποίηση του νησιού.
2. Να πιέσουν την Κυπριακή Δημοκρατία και να συνεχίσουν να εργάζονται για την αποδοχή των παρακάτω:
(α) τη δέσμευση της Ευρωπαϊκής Ένωσης να προχωρήσει κάτω από συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα τον κανονισμό για το απευθείας εμπόριο, καθώς και την εφαρμογή του κανονισμού για παροχή βοήθειας προς τη βόρεια Κύπρο, με πρόνοια για εναρμόνιση προς το κεκτημένο, αναμόρφωση των δημόσιων υπηρεσιών, ανακαίνιση του λιμένα της Αμμοχώστου και χρηματοδότηση απογραφής πληθυσμού,
(β) τη σύσταση παραρτήματος της αντιπροσωπείας της Επιτροπής στο βορρά για την επίβλεψη της παράδοσης των κονδυλίων και της εναρμόνισης με το κεκτημένο,
(γ) τη διασφάλιση της δίκαιης εκπροσώπησης των Τουρκοκυπρίων εντός των θεσμών της Ε.Ε., και
(δ) την αναθεώρηση των σημερινών προτάσεων περί απευθείας εμπορίου ώστε να συμπεριλάβουν την ενσωμάτωση της βόρειας Κύπρου στην τελωνειακή ένωση της Ε.Ε. με την Τουρκία, την τροποποίηση του κανονισμού για την Πράσινη Γραμμή και την από κοινού διαχείριση του λιμένα της Αμμοχώστου από τους Τουρκοκυπρίους και την Επιτροπή.
3. Για τα μεμονωμένα κράτη-μέλη, να εδραιώσουν όπου αρμόζει διμερείς δεσμούς με τις αρχές και την κοινωνία των πολιτών στη βόρεια Κύπρο.
4. Όσον αφορά το Ηνωμένο Βασίλειο, να διατηρήσει τη δέσμευση κατά το σχέδιο Ανάν για την παραχώρηση σημαντικών τμημάτων του εδάφους των κυρίαρχων βρετανικών βάσεων της Κύπρου στο κράτος που θα προκύψει μετά από διευθέτηση.
Προς τις Ηνωμένες Πολιτείες:
5. Να αναβαθμίσουν το προξενικό γραφείο στη βόρεια Κύπρο σε παράρτημα της Πρεσβείας των Η.Π.Α. στη Λευκωσία.
6. Να αυξήσουν τις επαφές σε όλα τα επίπεδα με αξιωματούχους και την κοινωνία των πολιτών στη βόρεια Κύπρο.
Προς τα Ηνωμένα Έθνη.:
7. Να υιοθετήσουν τα συμπεράσματα της τελευταίας Έκθεσης του Γενικού Γραμματέα (Μάιος 2004) για το Κυπριακόως απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας για να ενισχυθούν οι εκκλήσεις των Η.Ε. για τον τερματισμό της απομόνωσης της βόρειας Κύπρου.
8. Να είναι έτοιμα να ασχοληθούν ενεργά με την προετοιμασία νέων διαπραγματεύσεων, σε περίπτωση που οι Ελληνοκύπριοι ξεκαθαρίσουν τους προβληματισμούς τους ως προς το Σχέδιο Ανάν σε μορφή, η οποία να προσφέρει κάποια ελπίδα για διευθέτηση κατόπιν διαπραγματεύσεων.
9. Να προχωρήσουν μέσω του Αναπτυξιακού Προγράμματος των Η.Ε. (UNDP)στη δημιουργία Ειδικού Ταμείου για τη βόρεια Κύπρο (Trust Fund) .
Προς τους Τουρκοκύπριους:
10. Να διασφαλίσουν ότι οι διαδικασίες της τουρκοκυπριακής επιτροπής περιουσιών είναι συμβατές με την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και να αποκαταστήσουν τις ελληνοκυπριακές περιουσίες στα Βαρώσια, μετά από ανακαίνιση, υπό τουρκοκυπριακή διοίκηση.
11. Να προχωρήσουν άμεσα στην εναρμόνιση με το κεκτημένο της Ε.Ε. σε τομείς όπως το εμπόριο και η μεταρρύθμιση του δημόσιου τομέα και να προβούν στους λοιπούς τομείς στο προπαρασκευαστικό έργο για την ευαισθητοποίηση του κοινού και τον προσδιορισμό των απαραίτητων μεταβατικών περιόδων.
12. Να υιοθετήσουν το Κοινό Εξωτερικό Δασμολόγιο (ΚΕΔ).
13. Να επιδιώξουν μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης, όπως είναι μία (επιβλεπόμενη από την Ε.Ε.) απογραφή πληθυσμούστο βορρά, η ενίσχυση των δικαιωμάτων των Ορθοδόξων κοινοτήτων στη χερσόνησο της Καρπασίας (περιλαμβανομένης της κήρυξης μέρους της χερσονήσου ως αποστρατιωτικοποιημένου εθνικού πάρκου), το άνοιγμα περισσοτέρων συνοριακών διαβάσεων, η ενεργός στήριξη των διεθνών προσπαθειών εκκαθάρισης ναρκοπεδίων και η ανάληψη πρωτοβουλίας για τη διαφύλαξη πολιτιστικών μνημείων.
14. Να συνεχίσουν να συνεργάζονται με την Διερευνητική Eπιτροπή Aγνοουμένων (ΔEA) για να επιλυθούν οι 2.500 υποθέσεις Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, η τύχη των οποίων συνεχίζει να αγνοείται ως αποτέλεσμα των γεγονότων της δεκαετίας του 1960 και της στρατιωτικής επιχείρησης του 1974.
15. Να πάψουν κάθε οικοδομικό έργο σε ακίνητα που ανήκουν σε Ελληνοκυπρίους.
16. Να αρχίσουν να σχεδιάζουν τη δημιουργία χωριών μικτού πληθυσμού σε περιπτώσεις όπου οι άνθρωποι είναι πρόθυμοι να μετακινηθούν.
Προς την Τουρκία:
17. Να εφαρμόσει την Τελωνειακή Ένωση με όλα τα είκοσι πέντε κράτη-μέλη της Ε.Ε. όπως έχει δεσμευθεί.
18. Να ξεκινήσει περιορισμένη απομάκρυνση των τουρκικών στρατευμάτων από το βόρειο τμήμα του νησιού.
19. Να δεσμευθεί στον επαναπατρισμό αριθμού εποίκων στην Τουρκία.
Προς τους Ελληνοκύπριους:
20. Όσον αφορά την κυβέρνηση, κατ’ ελάχιστον να μετάσχει εκ νέου στη διαδικασία διευθέτησης υπό την αιγίδα των Η.Ε. υποβάλλοντας στον Γενικό Γραμματέα ιεραρχημένο κατάλογο προβληματισμών ως προς το Σχέδιο Ανάν (όπως εκείνος έχει ζητήσει).
21. Όσον αφορά την αντιπολίτευση, τους μετριοπαθείς όλων των πλευρών και την ηγεσία της κοινωνίας των πολιτών:
(α) να εγκαινιάσουν μία νέα συζήτηση για το μέλλον του νησιού, και για τα πλεονεκτήματα της εφαρμογής των αρχών της διζωνικότητας και δικοινοτικότητας, υποστηρίζοντας σε αυτό το πλαίσιο την αναθεώρηση του ελληνοκυπριακού ιστορικού αφηγήματος του Κυπριακού, ιδίως μέσω του εκπαιδευτικού συστήματος και των μέσων ενημέρωσης,
(β) να υποστηρίξουν μία θετική προσέγγιση ως προς την οικονομική ανάπτυξη της βόρειας Κύπρου, μέτρα για να μειωθεί η απομόνωσή της, και πρόσβαση απαλλαγμένη από προξενική θεώρηση (βίζα) για εκείνους τους Τούρκους εποίκους, που θα λάμβαναν την υπηκοότητα σύμφωνα με το Σχέδιο Ανάν, και
(γ) να εργαστούν για να αναδιατυπώσουν την ελληνοκυπριακή συζήτηση για τις σχέσεις Ε.Ε.-Τουρκίας, δίνοντας έμφαση στα οφέλη ασφαλείας που θα προέκυπταν από την ένταξη της Τουρκίας στην Ε.Ε.
Προς την Ελλάδα:
22. Να υποστηρίξει δραστήρια τις φωνές μεταξύ των Ελληνοκυπρίων πολιτικών και της κοινωνίας των πολιτών υπέρ μιας διευθέτησης του προβλήματος και να υποστηρίξει ενεργά την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων με βάση το Σχέδιο Ανάν.
23. Να αναστείλει το δόγμα του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου, να πάψει τις κοινές στρατιωτικές δραστηριότητες με τους Ελληνοκυπρίους και να σταματήσει να συμμετέχει στις επιχειρήσεις και τη στελέχωση της κυπριακής Εθνοφρουράς.
Βρυξέλες/Λευκωσία, 8 Μαρτίου 2006
http://www.crisisgroup.org/home/index.cfm?id=4010&l=1