DeMaitre
12-07-06, 22:38
Ο βρετανός πρωθυπουργός είναι το τελευταίο θύμα των «βανδάλων του Internet», οι οποίοι εισβάλλουν στη δημοφιλή ηλεκτρονική εγκυκλοπαίδεια Wikipedia και αλλάζουν τα σχετικά λήμματα. Η ιστοσελίδα που είχε χαιρετιστεί ως ο θρίαμβος της δημοκρατίας του Internet τώρα μάχαται να διασώσει την εγκυρότητά της θέτοντας περιορισμούς.
Τα σκάνδαλα στον διαδικτυακό χώρο της τρίτης δημοφιλέστερης πηγής πληροφόρησης, της Wikipedia, διαδέχονται το ένα το άλλο. Οι πρόσφατοι βανδαλισμοί στο λήμμα που αφορά τον Τόνι Μπλερ, την περασμένη εβδομάδα, ξεπέρασαν κάθε όριο αναγκάζοντας τους υπευθύνους της βρετανικής έκδοσης να θέσουν αυστηρούς περιορισμούς. Ανάλογες απόπειρες «αποπροσανατολισμού» είχαν εντοπιστεί σε σελίδες που αφορούσαν τον αμερικανό πρόεδρο Τζόρτζ Μπους, τον Μαχάτμα Γκάντι, τον Αδόλφο Χίτλερ, θέματα θρησκείας και ανθρωπίνων δικαιωμάτων, καθώς και πρόσωπα της ποπ μουσικής όπως η Κριστίνα Αγκιλέρα και ο Μάικλ Τζάκσον.
Το μεγαλύτερο πλεονέκτημα του γιγαντιαίου διαδικτυακού εγχειρήματος δωρεάν γνώσης ήταν η (σχετικά) ελεύθερη πρόσβαση στην επεξεργασία των σχετικών λημμάτων. Αυτή μετατρέπεται τώρα σε αδυναμία. Τα ψευδή και συκοφαντικά στοιχεία που προστέθηκαν σε λήμμα το οποίο αναφερόταν στον γνωστό αμερικανό δημοσιογράφο Τζον Σαϊγκεντχάλερ ήταν η αρχή της διαμάχης που μαίνεται εδώ και καιρό. Ο Μπράιαν Τσέις, από το Τενεσί των Ηνωμένων Πολιτειών, θέλοντας να κάνει πλάκα σε έναν φίλο του, ο οποίος γνώριζε προσωπικά την οικογένεια του δημοσιογράφου, μπήκε στην επίμαχη ιστοσελίδα και έδωσε τη δική του εκδοχή: ενοχοποίησε τον Σαϊγκεντχάλερ, ένα από τα ιδρυτικά στελέχη της έγκριτης εφημερίδας “USA Today”, για τις δολοφονίες των Τζον και Ρόμπερτ Κένεντι.
Η δημοσιότητα που έλαβε η υπόθεση Σαϊγκεντχάλερ αποκάλυψε το πρόβλημα. Πριν από λίγους μήνες αρκετοί πολιτικοί του αμερικανικού Κογκρέσου κατηγορήθηκαν ότι συνδέθηκαν με τη Wikipedia προκειμένου να παραποιήσουν και να βελτιώσουν στοιχεία που τους αφορούσαν. Η αρχική διάψευση «κατερρίφθη» όταν οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές που χρησιμοποιήθηκαν για την είσοδο στα σχετικά λήμματα της διαδικτυακής εγκυκλοπαίδειας εντοπίστηκαν μέσα στο Καπιτώλιο. Ύστερα από περαιτέρω έρευνα αποδείχθηκε ότι τουλάχιστον ένας βουλευτής των Δημοκρατικών, ο Μάρτιν Μίχαν από τη Μασαχουσέτη, παραδέχθηκε ότι «βελτίωσε» το βιογραφικό του, το οποίο φιλοξενούσε η Wikipedia. Άλλοι Δημοκρατικοί κατηγορήθηκαν ότι είχαν σπεύσει να κάνουν «βελτιώσεις» στο λήμμα του Ρεπουμπλικανού προέδρου Τζορτζ Μπους.
Η έλλειψη συντακτών και επιμελητών καθώς και η απουσία μιας συγκεκριμένης ομάδας, η οποία θα είχε ως αποστολή να επαληθεύει κάθε νέο εισερχόμενο στοιχείο, προβληματίζουν τώρα ακόμη και τους φανατικούς χρήστες της Wikipedia, η οποία πριν από πέντε χρόνια είχε χαιρετιστεί ως μια μεγάλη απανάσταση, μια τρανή και επιτυχημένη απόδειξη της «δημοκρατικότητας» του Internet. Ο Ουμπέρτο Έκο σε πρόσφατο άρθρο του ανέφερε: «Προς μεγάλη μου έκπληξη δεν εντόπισα σημαντικά λάθη σχετικά με θέματα της ειδικότητάς μου –μπήκα μάλιστα και διόρθωσα μια ημερομηνία και συμπλήρως το βιογραφικό μου. Κανείς όμως δεν μου εγγυάται ότι αύριο κάποιος άλλος δεν θα κάνει τη δική του προσθήκη με ανακριβή ίσως στοιχεία».
Σε αυτή τη θέση βρέθηκε πριν από λίγες ημέρες ο Τόνι Μπλερ. Το σχετικό λήμμα για τον βρετανό πρωθυπουργό δέχθηκε το τελευταίο διάστημα αμέτρητες ηλεκτρονικές «επιθέσεις». Κάποιος πρόσθεσε στην 11σέλιδη βιογραφία του ότι «είναι ψεύτης», ενώ ένας άλλος ότι «την προηγούμενη νύχτα ο Μπλερ έφτυνε ποπ κορν πάνω στην πιτζάμα του»! Ο Άλισον Γουίλερ, υπεύθυνος για τη βρετανική έκδοση της Wikipedia, παρατήρησε ότι έχουν αυξηθεί τα περιστατικά «ηλεκτρονικού βανδαλισμού» στο λήμμα του Τόνι Μπλερ αφότου εφαρμόστηκαν κάποια μέτρα προστασίας για το λήμμα του Τζορτζ Μπους.
Ο Τζίμι Γουέιλς από την Αλαμπάμα των Ηνωμένων Πολιτειών δεν φανταζόταν τις δυσκολίες που θα αντιμετώπιζε όταν υλοποιούσε την πρωτοποριακή ιδέα του. Από παιδί ονειρευόταν μια «ελεύθερη» εγκυκλοπαίδεια, όπου ο καθένας θα μπορούσε να αρθρογραφήσει σε όλες τις γλώσσες του πλανήτη καθώς βυθιζόταν με τις ώρες στις σελίδες της Britanica.
Η πρώτη του απόπειρα για μια υπό αξιολόγηση ανοιχτού περιεχομένου εγκυκλοπαίδεια, η Nupedia.com, απέτυχε παταγωδώς αφού βασιζόταν σε λογισμικό το οποίο απαιτούσε χρονοβόρους ελέγχους από τους χρήστες. «Στα δύο χρόνια λειτουργίας της και ύστερα από ένα τεράστιο χρηματικό ποσό που είχα διαθέσει, ο απολογισμός ήταν 12 άρθρα» θυμάται σήμερα ο Γουέιλς.
Στις 15 Ιανουαρίου του 2001 όμως η ηλεκτρονική του εγκυκλοπαίδεια, που θα τον έκανε γνωστό σε όλον τον κόσμο, «περίμενε» τον πρώτο της επισκέπτη. Αυτή τη φορά ο Γουέιλς αποφάσισε να χρησιμοποιήσει τα wiki, έναν τύπο λογισμικού που είχε δημιουργήσει το 1995 ο αμερικανός προγραμματιστής Γουάρντ Κάνιγχαμ και με το οποίο μπορούσε ο καθένας να δημιουργήσει τη δική του ιστοσελίδα.
Από τον πρώτο κιόλας χρόνο η Wikipedia γνώρισε μεγάλη επιτυχία, φιλοξενώντας 10.000 άρθρα. Σήμερα ο αριθμός ξεπερνά τα 3.500.000 σε 211 γλώσσες –η ελληνική έκδοση περιέχει 11.002 λήμματα. Πολλές φορές η Wikipedia κέρδισε την εμπιστοσύνη πενταπλάσιου αριθμού χρηστών απ’ ότι το Google News, το Yahoo News και το BBC σε διάφορα θέματα, ενώ η υπηρεσία έχει ξεπεράσει εδώ και καιρό σε επισκεψιμότητα το Dictionary.com, που θεωρείται ένα από τα καλύτερα on-line λεξικά. Όπως υποστηρίζει ο ιδρυτής της, το εγχείρημα αυτό στηρίζεται αποκλειστικά σε δωρεές και στην εθελοντική εργασία. Μόνο δύο άτομα αμείβονται, η βοηθός του Γουέιλς και ο υπεύθυνος πληροφορικής.
Η ελληνική έκδοση της Wikipedia (Βικιπαιδεία) στη διεύθυνση el.wikipedia.org (http://el.wikipedia.org) εξελίσσεται διαρκώς χάρη στην εθελοντική συνεισφορά. Προτρέπει τους επισκέπτες της να μη διστάζουν να συμπληρώνουν άρθρα που θεωρούν ανεπαρκή, εφόσον κατέχουν τις απαραίτητες γνώσεις πάνω στο θέμα. Η Βικιπαιδεία περιλαμβάνει και προγράμματα που εκπληρώνουν μη εγκυκλοπαιδικούς ρόλους, όπως το «Βικιλεξικό», ένα πρόγραμμα λεξικού ελεύθερης πρόσβασης, τα «Βικιβιβλία», ένα πρόγραμμα με εγχειρίδια, τη βιβλιοθήκη «Βικιθήκη», τα «Βικιφθέγματα», συλλογή αποφθεγμάτων, και τα «Βικινέα», πηγή νέων ελεύθερης πρόσβασης.
Παρά την κριτική και την έντονη αμφισβήτηση τον περασμένο Δεκέμβριο το επιστημονικό περιοδικό “Nature” ύστερα από σχετική έρευνα υποστήριξε ότι η Wikipedia αποτελεί μια έγκυρη πηγή πληροφόρησης ανάλογη της έγκριτης εγκυκλοπαίδειας Britanica. Η διεύθυνση www.wikipedia.org (http://www.wikipedia.org) δέχεται 80 εκατομμύρια επισκέψεις την ημέρα και εξελίσσεται με ταχύτατο ρυθμό σε μία από τις πιο γνωστές πηγές στην on-line ενημέρωση.
Ο ίδιος ο Γουέλς υποστηρίζει τώρα τους περιορισμούς στη δυνατότητα ενημέρωσης και διόρθωσης των λημμάτων και επιμένει ότι αυτά τα μέτρα «δεν θα υπονομεύσουν τις δημοκρατικές αρχές» της εγκυκλοπαίδειας. «Η “ημιπροστασία” που έχουμε αρχίσει να εφαρμόζουμε σε ορισμένα άρθρα αποτελεί πάντα μια πιο φιλική και ανοιχτή προσέγγιση στο πρόβλημα» εξηγεί. «Σε αυτό το καθεστώς “ημιπροστασίας” κάποιος μπορεί να διορθώσει ένα λήμμα μόνο αφού έχει δηλώσει τα στοιχεία του σε εμάς για περισσότερες από τέσσερις ημέρες». Ωστόσο όλο και περισσότερα άρθρα χαρακτηρίζονται «πλήρως προστατευόμενα» και κανείς δεν μπορεί να κάνει διορθώσεις. Τέτοια είναι του Τζορτζ Μπους, της Κούβας, του Κοσσυφοπεδίου ή ακόμα τα λήμματα της ισλαμοφοβίας, του αντισημιτισμού και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας.
Κατερίνα Φρέντζου
Περιοδικό «ΒΗΜΑgazino»
Τεύχος 298, 2/7/2006.
Τα σκάνδαλα στον διαδικτυακό χώρο της τρίτης δημοφιλέστερης πηγής πληροφόρησης, της Wikipedia, διαδέχονται το ένα το άλλο. Οι πρόσφατοι βανδαλισμοί στο λήμμα που αφορά τον Τόνι Μπλερ, την περασμένη εβδομάδα, ξεπέρασαν κάθε όριο αναγκάζοντας τους υπευθύνους της βρετανικής έκδοσης να θέσουν αυστηρούς περιορισμούς. Ανάλογες απόπειρες «αποπροσανατολισμού» είχαν εντοπιστεί σε σελίδες που αφορούσαν τον αμερικανό πρόεδρο Τζόρτζ Μπους, τον Μαχάτμα Γκάντι, τον Αδόλφο Χίτλερ, θέματα θρησκείας και ανθρωπίνων δικαιωμάτων, καθώς και πρόσωπα της ποπ μουσικής όπως η Κριστίνα Αγκιλέρα και ο Μάικλ Τζάκσον.
Το μεγαλύτερο πλεονέκτημα του γιγαντιαίου διαδικτυακού εγχειρήματος δωρεάν γνώσης ήταν η (σχετικά) ελεύθερη πρόσβαση στην επεξεργασία των σχετικών λημμάτων. Αυτή μετατρέπεται τώρα σε αδυναμία. Τα ψευδή και συκοφαντικά στοιχεία που προστέθηκαν σε λήμμα το οποίο αναφερόταν στον γνωστό αμερικανό δημοσιογράφο Τζον Σαϊγκεντχάλερ ήταν η αρχή της διαμάχης που μαίνεται εδώ και καιρό. Ο Μπράιαν Τσέις, από το Τενεσί των Ηνωμένων Πολιτειών, θέλοντας να κάνει πλάκα σε έναν φίλο του, ο οποίος γνώριζε προσωπικά την οικογένεια του δημοσιογράφου, μπήκε στην επίμαχη ιστοσελίδα και έδωσε τη δική του εκδοχή: ενοχοποίησε τον Σαϊγκεντχάλερ, ένα από τα ιδρυτικά στελέχη της έγκριτης εφημερίδας “USA Today”, για τις δολοφονίες των Τζον και Ρόμπερτ Κένεντι.
Η δημοσιότητα που έλαβε η υπόθεση Σαϊγκεντχάλερ αποκάλυψε το πρόβλημα. Πριν από λίγους μήνες αρκετοί πολιτικοί του αμερικανικού Κογκρέσου κατηγορήθηκαν ότι συνδέθηκαν με τη Wikipedia προκειμένου να παραποιήσουν και να βελτιώσουν στοιχεία που τους αφορούσαν. Η αρχική διάψευση «κατερρίφθη» όταν οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές που χρησιμοποιήθηκαν για την είσοδο στα σχετικά λήμματα της διαδικτυακής εγκυκλοπαίδειας εντοπίστηκαν μέσα στο Καπιτώλιο. Ύστερα από περαιτέρω έρευνα αποδείχθηκε ότι τουλάχιστον ένας βουλευτής των Δημοκρατικών, ο Μάρτιν Μίχαν από τη Μασαχουσέτη, παραδέχθηκε ότι «βελτίωσε» το βιογραφικό του, το οποίο φιλοξενούσε η Wikipedia. Άλλοι Δημοκρατικοί κατηγορήθηκαν ότι είχαν σπεύσει να κάνουν «βελτιώσεις» στο λήμμα του Ρεπουμπλικανού προέδρου Τζορτζ Μπους.
Η έλλειψη συντακτών και επιμελητών καθώς και η απουσία μιας συγκεκριμένης ομάδας, η οποία θα είχε ως αποστολή να επαληθεύει κάθε νέο εισερχόμενο στοιχείο, προβληματίζουν τώρα ακόμη και τους φανατικούς χρήστες της Wikipedia, η οποία πριν από πέντε χρόνια είχε χαιρετιστεί ως μια μεγάλη απανάσταση, μια τρανή και επιτυχημένη απόδειξη της «δημοκρατικότητας» του Internet. Ο Ουμπέρτο Έκο σε πρόσφατο άρθρο του ανέφερε: «Προς μεγάλη μου έκπληξη δεν εντόπισα σημαντικά λάθη σχετικά με θέματα της ειδικότητάς μου –μπήκα μάλιστα και διόρθωσα μια ημερομηνία και συμπλήρως το βιογραφικό μου. Κανείς όμως δεν μου εγγυάται ότι αύριο κάποιος άλλος δεν θα κάνει τη δική του προσθήκη με ανακριβή ίσως στοιχεία».
Σε αυτή τη θέση βρέθηκε πριν από λίγες ημέρες ο Τόνι Μπλερ. Το σχετικό λήμμα για τον βρετανό πρωθυπουργό δέχθηκε το τελευταίο διάστημα αμέτρητες ηλεκτρονικές «επιθέσεις». Κάποιος πρόσθεσε στην 11σέλιδη βιογραφία του ότι «είναι ψεύτης», ενώ ένας άλλος ότι «την προηγούμενη νύχτα ο Μπλερ έφτυνε ποπ κορν πάνω στην πιτζάμα του»! Ο Άλισον Γουίλερ, υπεύθυνος για τη βρετανική έκδοση της Wikipedia, παρατήρησε ότι έχουν αυξηθεί τα περιστατικά «ηλεκτρονικού βανδαλισμού» στο λήμμα του Τόνι Μπλερ αφότου εφαρμόστηκαν κάποια μέτρα προστασίας για το λήμμα του Τζορτζ Μπους.
Ο Τζίμι Γουέιλς από την Αλαμπάμα των Ηνωμένων Πολιτειών δεν φανταζόταν τις δυσκολίες που θα αντιμετώπιζε όταν υλοποιούσε την πρωτοποριακή ιδέα του. Από παιδί ονειρευόταν μια «ελεύθερη» εγκυκλοπαίδεια, όπου ο καθένας θα μπορούσε να αρθρογραφήσει σε όλες τις γλώσσες του πλανήτη καθώς βυθιζόταν με τις ώρες στις σελίδες της Britanica.
Η πρώτη του απόπειρα για μια υπό αξιολόγηση ανοιχτού περιεχομένου εγκυκλοπαίδεια, η Nupedia.com, απέτυχε παταγωδώς αφού βασιζόταν σε λογισμικό το οποίο απαιτούσε χρονοβόρους ελέγχους από τους χρήστες. «Στα δύο χρόνια λειτουργίας της και ύστερα από ένα τεράστιο χρηματικό ποσό που είχα διαθέσει, ο απολογισμός ήταν 12 άρθρα» θυμάται σήμερα ο Γουέιλς.
Στις 15 Ιανουαρίου του 2001 όμως η ηλεκτρονική του εγκυκλοπαίδεια, που θα τον έκανε γνωστό σε όλον τον κόσμο, «περίμενε» τον πρώτο της επισκέπτη. Αυτή τη φορά ο Γουέιλς αποφάσισε να χρησιμοποιήσει τα wiki, έναν τύπο λογισμικού που είχε δημιουργήσει το 1995 ο αμερικανός προγραμματιστής Γουάρντ Κάνιγχαμ και με το οποίο μπορούσε ο καθένας να δημιουργήσει τη δική του ιστοσελίδα.
Από τον πρώτο κιόλας χρόνο η Wikipedia γνώρισε μεγάλη επιτυχία, φιλοξενώντας 10.000 άρθρα. Σήμερα ο αριθμός ξεπερνά τα 3.500.000 σε 211 γλώσσες –η ελληνική έκδοση περιέχει 11.002 λήμματα. Πολλές φορές η Wikipedia κέρδισε την εμπιστοσύνη πενταπλάσιου αριθμού χρηστών απ’ ότι το Google News, το Yahoo News και το BBC σε διάφορα θέματα, ενώ η υπηρεσία έχει ξεπεράσει εδώ και καιρό σε επισκεψιμότητα το Dictionary.com, που θεωρείται ένα από τα καλύτερα on-line λεξικά. Όπως υποστηρίζει ο ιδρυτής της, το εγχείρημα αυτό στηρίζεται αποκλειστικά σε δωρεές και στην εθελοντική εργασία. Μόνο δύο άτομα αμείβονται, η βοηθός του Γουέιλς και ο υπεύθυνος πληροφορικής.
Η ελληνική έκδοση της Wikipedia (Βικιπαιδεία) στη διεύθυνση el.wikipedia.org (http://el.wikipedia.org) εξελίσσεται διαρκώς χάρη στην εθελοντική συνεισφορά. Προτρέπει τους επισκέπτες της να μη διστάζουν να συμπληρώνουν άρθρα που θεωρούν ανεπαρκή, εφόσον κατέχουν τις απαραίτητες γνώσεις πάνω στο θέμα. Η Βικιπαιδεία περιλαμβάνει και προγράμματα που εκπληρώνουν μη εγκυκλοπαιδικούς ρόλους, όπως το «Βικιλεξικό», ένα πρόγραμμα λεξικού ελεύθερης πρόσβασης, τα «Βικιβιβλία», ένα πρόγραμμα με εγχειρίδια, τη βιβλιοθήκη «Βικιθήκη», τα «Βικιφθέγματα», συλλογή αποφθεγμάτων, και τα «Βικινέα», πηγή νέων ελεύθερης πρόσβασης.
Παρά την κριτική και την έντονη αμφισβήτηση τον περασμένο Δεκέμβριο το επιστημονικό περιοδικό “Nature” ύστερα από σχετική έρευνα υποστήριξε ότι η Wikipedia αποτελεί μια έγκυρη πηγή πληροφόρησης ανάλογη της έγκριτης εγκυκλοπαίδειας Britanica. Η διεύθυνση www.wikipedia.org (http://www.wikipedia.org) δέχεται 80 εκατομμύρια επισκέψεις την ημέρα και εξελίσσεται με ταχύτατο ρυθμό σε μία από τις πιο γνωστές πηγές στην on-line ενημέρωση.
Ο ίδιος ο Γουέλς υποστηρίζει τώρα τους περιορισμούς στη δυνατότητα ενημέρωσης και διόρθωσης των λημμάτων και επιμένει ότι αυτά τα μέτρα «δεν θα υπονομεύσουν τις δημοκρατικές αρχές» της εγκυκλοπαίδειας. «Η “ημιπροστασία” που έχουμε αρχίσει να εφαρμόζουμε σε ορισμένα άρθρα αποτελεί πάντα μια πιο φιλική και ανοιχτή προσέγγιση στο πρόβλημα» εξηγεί. «Σε αυτό το καθεστώς “ημιπροστασίας” κάποιος μπορεί να διορθώσει ένα λήμμα μόνο αφού έχει δηλώσει τα στοιχεία του σε εμάς για περισσότερες από τέσσερις ημέρες». Ωστόσο όλο και περισσότερα άρθρα χαρακτηρίζονται «πλήρως προστατευόμενα» και κανείς δεν μπορεί να κάνει διορθώσεις. Τέτοια είναι του Τζορτζ Μπους, της Κούβας, του Κοσσυφοπεδίου ή ακόμα τα λήμματα της ισλαμοφοβίας, του αντισημιτισμού και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας.
Κατερίνα Φρέντζου
Περιοδικό «ΒΗΜΑgazino»
Τεύχος 298, 2/7/2006.