Επιτροπή Ανταγωνισμού: υψηλές οι τιμές σύνδεσης δεδομένων κινητής. Κλειστό ολιγοπώλιο η αγορά της Ελλάδας

[nnn]

Η Ελλάδα κατατάσσεται, επίσης τα τελευταία 5 χρόνια, ως μία από τις πιο ακριβές χώρες της ΕΕ28 και του ΟΟΣΑ στις ετήσιες μελέτες σύγκρισης τιμών παροχής υπηρεσιών ευρυζωνικού κινητού δικτύου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, καθώς και στις εξαμηνιαίες μελέτες “Digital Fuel Monitor” της Rewheel οι οποίες αφορούν στη σύγκριση διεθνών τιμών δεδομένων κινητού δικτύου.

̶ Εξακολουθούν οι τιμές παροχής υπηρεσιών δεδομένων μέσω κινητής σύνδεσης να παραμένουν ψηλές στην Ελλάδα έως και σήμερα (Μάρτιος 2020);
̶ Οι εν λόγω τιμές στην Ελλάδα είναι ακριβές λόγω του φόρου κινητής τηλεφωνίας;
- Γιατί οι εν λόγω τιμές είναι, σήμερα άλλα και διαχρονικά, υψηλές στην Ελλάδα;
̶ Η ελληνική αγορά κινητής τηλεφωνίας είναι κλειστό ολιγοπώλιο στην οποία ανταγωνίζονται 3 Eταιρίες Kινητής Tηλεφωνίας (ΕΚΤ);
̶ Μπορούν οι 3 ΕΚΤ να αναπτύξουν ανεξάρτητα την τεχνολογία 5G, χωρίς σημαντική αύξηση στις κεφαλαιουχικές τους δαπάνες;
̶ Η συμφωνία κοινοχρησίας δικτύων κινητής τηλεφωνίας μεταξύ Vodafone και Wind περιορίζει τον ανταγωνισμό;
̶ Ποια μέτρα απαιτούνται για να μειωθούν τα εμπόδια εισόδου και να ενθαρρυνθεί η είσοδος ενός τέταρτου ΕΚΤ;

Πλαίσιο μελέτης
Η Ελληνική Επιτροπή Ανταγωνισμού, υπό τις δραστηριότητες του προγράμματος έρευνας και ανάπτυξης, ξεκίνησε μια ευρεία ανασκόπηση της δομής και της λειτουργίας της ελληνικής ψηφιακής οικονομίας. Η συνδεσιμότητα με το διαδίκτυο, και ιδίως η σύνδεση μέσω κινητών δεδομένων (smartphone και κινητή ευρυζωνική σύνδεση), αποτελεί βασικό παράγοντα της ψηφιακής οικονομίας. Κύριος Δείκτης Συνδεσιμότητας αποτελεί ο DESI (Digital Economy and Society Index) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο οποίος συνοψίζει τους σχετικούς δείκτες για την ψηφιακή απόδοση της Ευρώπης και παρακολουθεί την εξέλιξη των κρατών μελών της ΕΕ στην ψηφιακή ανταγωνιστικότητα.

Σύμφωνα με την κατάταξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την ψηφιακή ανταγωνιστικότητα του 20191, η Ελλάδα κατέλαβε την τρίτη θέση από τη τέλος, όπως φαίνεται στο παρακάτω διάγραμμα στα αριστερά. Στη συνδεσιμότητα2 - το «καύσιμο» της ψηφιακής οικονομίας - η Ελλάδα κατατάσσεται ως το λιγότερο ανταγωνιστικό κράτος-μέλος της ΕΕ, όπως φαίνεται παρακάτω στο διάγραμμα στα δεξιά.

Επιπλέον, η Ελλάδα κατατάσσεται σταθερά στις ετήσιες μελέτες σύγκρισης τιμών παροχής υπηρεσιών ευρυζωνικού κινητού δικτύου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, καθώς και στις εξαμηνιαίες μελέτες “Digital Fuel Monitor” της Rewheel οι οποίες αφορούν στη σύγκριση διεθνών τιμών δεδομένων κινητής επικοινωνίας, ως μία από τις πιο ακριβές χώρες της ΕΕ28 και του ΟΟΣΑ. Το παρακάτω διάγραμμα στα αριστερά, που ελήφθη από την τελευταία μελέτη σύγκρισης τιμών ευρυζωνικής παροχής δεδομένων κινητού δικτύου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Φεβρουάριος 2019)3, απεικονίζει ότι η Ελλάδα είναι η χώρα μεταξύ των 28 κρατών μελών της ΕΕ με την υψηλότερη μηνιαία τιμή (EUR / PPP) για ένα πρόγραμμα που περιλαμβάνει 20 gigabytes δεδομένων καθώς και απεριόριστες κλήσεις και SMS. Το παρακάτω διάγραμμα στα δεξιά, που ελήφθη από την τελευταία έρευνα σύγκρισης τιμών παροχής δεδομένων κινητού δικτύου της Rewheel (Οκτώβριος 2019)4, απεικονίζει την Ελλάδα ως τη χώρα με το μικρότερο επίδομα δεδομένων (μηδενικό επίδομα) μεταξύ των 41 χωρών της ΕΕ28 και του ΟΟΣΑ, όσον αφορά προγράμματα αξίας 30 ευρώ για smartphones 4G / 5G, τα οποία περιλαμβάνουν τουλάχιστον 1000 λεπτά ομιλίας και ταχύτητα 3 Mbit/s για υποστήριξη βίντεο HD.

Με βάση τα παραπάνω, η Ελληνική Επιτροπή Ανταγωνισμού προσέγγισε την Rewheel - μια ανεξάρτητη ερευνητική και συμβουλευτική εταιρεία της Φινλανδίας που ειδικεύεται στις διεθνείς συγκρίσεις συνδεσιμότητας κινητών επικοινωνιών, στον ανταγωνισμό και στην

Σύντομη περιγραφή της δομής της μελέτης
Η παρούσα ανεξάρτητη μελέτη, την οποία ανέθεσε η Ελληνική Επιτροπή Ανταγωνισμού, εξετάζει την ανταγωνιστικότητα των πιο πρόσφατων (Μάρτιος 2020) τιμών συνδεσιμότητας κινητών δεδομένων στην Ελλάδα, χρησιμοποιώντας διάφορες διεθνείς τεχνικές συγκριτικής αξιολόγησης και διάφορους παράγοντες (π.χ. δομή της αγοράς, αριθμός και τύποι εμπλεκόμενων επιχειρήσεων) που ενδέχεται να οδηγήσουν σε μη συντονισμένες επιπτώσεις και θα μπορούσαν να περιορίσουν ή να παρεμποδίσουν σημαντικά τον αποτελεσματικό ανταγωνισμό στις αγορές κινητών επικοινωνιών.

Η μελέτη διαρθρώνεται σε 6 ενότητες:

- Στην Ενότητα 1 παρουσιάζουμε μια ανασκόπηση της ψηφιακής ανταγωνιστικότητας της Ελλάδας όπως μετράται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή
- Στην Ενότητα 2 εξετάζουμε τη δομή της ελληνικής αγοράς συνδεσιμότητας κινητής τηλεφωνίας

- Στην Ενότητα 3 εξετάζουμε τις τελευταίες τιμές συνδεσιμότητας κινητών δεδομένων στην Ελλάδα και παρουσιάζουμε σύγκριση με τις τελευταίες τιμές συνδεσιμότητας κινητών δεδομένων από επτά άλλες ευρωπαϊκές αγορές όπου οι γενικοί δείκτες τιμών καταναλωτή είναι υψηλότεροι από ό,τι στην Ελλάδα
- Στην Ενότητα 4 παρουσιάζουμε μια ανασκόπηση και σύγκριση της ιστορικής (2014-2019) εξέλιξης των τιμών παροχής δεδομένων κινητού δικτύου στην Ελλάδα και στις αγορές της ΕΕ28 και του ΟΟΣΑ
- Στην Ενότητα 5 παρουσιάζουμε και αναλύουμε τους παράγοντες που, κατά την άποψή μας, περιορίζουν τον ανταγωνισμό στην ελληνική αγορά κινητής τηλεφωνίας και αιτιολογούν τις επικρατούσες υψηλές τιμές παροχής δεδομένων κινητού δικτύου
- Στην Ενότητα 6 αναλύουμε τις στρατηγικές επενδύσεων στην κινητή τηλεφωνία 5ης γενιάς
(5G), την κοινή χρήση δικτύου 5G, την δικτυακή ενοποίηση και τις πιθανές επιπτώσεις αυτών των στρατηγικών στον αποτελεσματικό ανταγωνισμό. Η Ενότητα 6 καταλήγει με την ανάλυση του σχεδίου της επερχόμενης δημοπρασίας των συχνοτήτων που θα αξιοποιηθούν στην κινητή τηλεφωνία δικτύου 5G στην Ελλάδα, με ιδιαίτερη έμφαση στα εκ των υστέρων προβλήματα ανταγωνισμού, ενώ παράλληλα εξετάζεται η αποτελεσματικότητα των πιθανών ex ante (όπως η αναθεώρηση κάποιων όρων της δημοπρασίας) ή ex post τυχόν ρυθμιστικών διορθωτικών μέτρων.

Υπάρχουν δύο διαθέσιμες εκδόσεις της μελέτης. Η δημόσια έκδοση (29 σελίδες) περιέχει την περίληψη των συμπερασμάτων, ενώ η πλήρης έκδοση (162 σελίδες) περιλαμβάνει τις συστάσεις που έχουν τεθεί στη διάθεση της Ελληνικής Επιτροπής Ανταγωνισμού και των μελών της Νομοπαρασκευαστικής Επιτροπής που συστάθηκε από το Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων, η οποία έχει στόχο την ενσωμάτωση των πρόσφατων σχετικών οδηγιών της ΕΕ και τη διατύπωση συστάσεων για τον εκσυγχρονισμό του δικαίου περί ανταγωνισμού.

Περίληψη των πορισμάτων και των συμπερασμάτων

Η Ελλάδα κατέχει την τρίτη θέση από το τέλος στη συνολική ψηφιακή ανταγωνιστικότητα μεταξύ των 28 κρατών μελών της ΕΕ

Σύμφωνα με την κατάταξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την ψηφιακή ανταγωνιστικότητα του 20195, η Ελλάδα κατέλαβε την τρίτη θέση από το τέλος στη συνολική ψηφιακή ανταγωνιστικότητα, όπως φαίνεται στο παρακάτω διάγραμμα στα αριστερά. Η Ελλάδα βελτίωσε τη σχετική ψηφιακή ανταγωνιστικότητά της το 2019, όπως φαίνεται στο κάτωθι δεξιά διάγραμμα που απεικονίζει την κατάταξη του 2018. Το 2018 η Ελλάδα είχε το χαμηλότερο σταθμισμένο δείκτη DESI σε σχέση με όλα τα κράτη-μέλη της ΕΕ, πίσω από τη Ρουμανία και τη Βουλγαρία.

Στη συνδεσιμότητα, η Ελλάδα, για κάθε ένα από τα τελευταία 5 χρόνια, είναι το λιγότερο ανταγωνιστικό κράτος-μέλος της ΕΕ.

Σε σχέση με το «καύσιμο» της ψηφιακής οικονομίας, τη συνδεσιμότητα, η Ελλάδα κατατάχθηκε ως το λιγότερο ανταγωνιστικό κράτος μέλος της ΕΕ τόσο το 2019 όσο και το 2018, όπως φαίνεται στα παρακάτω διαγράμματα. Μάλιστα, η Ελλάδα κατατάσσεται ως το λιγότερο ανταγωνιστικό κράτος-μέλος της ΕΕ όσον αφορά τη συνδεσιμότητα ήδη από το 2015. Η διάσταση Συνδεσιμότητας6 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής μετρά την ανταγωνιστικότητα των κρατών μελών στη σταθερή και κινητή ευρυζωνική κάλυψη και αφομοίωση, καθώς επίσης και στα επίπεδα τιμών σταθερής ευρυζωνικής λιανικής.

Η Ελλάδα κατατάσσεται σταθερά ως μία από τις πιο ακριβές αγορές της ΕΕ στις τιμές συνδεσιμότητας κινητών δεδομένων

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τα τελευταία πέντε χρόνια πραγματοποίησε ετήσιες έρευνες για τις τιμές λιανικής στην παροχή δεδομένων κινητού δικτύου σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ-28 και σε επιλεγμένες χώρες εκτός ΕΕ.
Σε όλες αυτές τις μελέτες, καταδείχθηκε ότι η Ελλάδα είναι μία από τις πιο ακριβές αγορές της ΕΕ. Σύμφωνα με την τελευταία μελέτη σύγκρισης τιμών παροχής δεδομένων κινητού δικτύου (Φεβρουάριος 2019) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής7, η Ελλάδα κατατάσσεται ως το πιο ακριβό κράτος μέλος, με διαφορά μάλιστα, σε προγράμματα κινητής που π[εριλαμβάνουν 2, 5, 10 και 20 gigabytes όπως φαίνεται στα παρακάτω διαγράμματα.

Στις εξαμηνιαίες μελέτες διεθνούς σύγκρισης τιμών παροχής δεδομένων κινητού δικτύου της Rewheel, όπως και στις μελέτες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η Ελλάδα κατατάσσεται ως μία από τις πιο ακριβές χώρες της ΕΕ28 και του ΟΟΣΑ ήδη από το 2014. Η Ελλάδα ήταν η μόνη χώρα μεταξύ των 41 κρατών (μελών της ΕΕ28 και/ή του ΟΟΣΑ), στην οποία 30 ευρώ μηνιαίως δεν προσέφεραν τους καταναλωτές καθόλου όγκο gigabytes σε προγράμματα κινητής που περιλαμβάνουν τουλάχιστον 1000 λεπτά ομιλίας κατά τα τελευταία έξι χρόνια. Τα παρακάτω διαγράμματα απεικονίζουν τη θέση κάθε χώρας ΕΕ28 και ΟΟΣΑ σύμφωνα με το μέγιστο όγκο gigabytes που αντιστοιχούν σε προγράμματα 30 ευρώ κατά τον Οκτώβριο του 2019 και τον Οκτώβριο του 2018).

Η ελληνική αγορά κινητής τηλεφωνίας ελέγχεται από τους ίδιους τρεις φορείς/εταιρίες κινητής τηλεφωνίας (ΕΚΤ) τα τελευταία 20 χρόνια: την Cosmote που ανήκει στον όμιλο Deutsche Telekom, την Vodafone που ανήκει στον όμιλο Vodafone και την Wind Greece, στην οποία συμμετέχουν θεσμικοί επενδυτές. Τα μερίδια αγοράς των τριών φορέων κινητής τηλεφωνίας σύμφωνα με την EETT8 είναι εν πολλοίς σταθερά από το 2009. Η Cosmote ελέγχει περίπου το 50% της αγοράς, η Vodafone περίπου 30% και η Wind περίπου 20%.

Η Vodafone και η Wind, από το 2013, έχουν προβεί σε συμφωνία κοινοχρησίας δικτύου 2G/3G. Σύμφωνα με δημοσιευμένες πληροφορίες, οι δύο αυτές ΕΚΤ επιδίωξαν να μοιραστούν περίπου το 70% των επαρχιακών δικτύων τους και το 40% των περιοχών που ταξινομούνται ως αστικές. Επιπλέον, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανέφερε9 ότι η ΕΕΤΤ έλαβε το 2018 από τη Vodafone και τη Wind αίτηση για έγκριση της επέκτασης της υφιστάμενης συμφωνίας κοινής χρήσης δικτύου για να συμπεριλάβει και την τεχνολογία 4G. Σύμφωνα με την Επιτροπή, η αίτηση εξετάζεται επί του παρόντος από τις αρμόδιες υπηρεσίες της ΕΕΤΤ. Έως το Μάρτιο του 2020, δεν ήταν σαφές εάν η ΕΕΤΤ ενέκρινε το τελευταίο αίτημα κοινής χρήσης δικτύου από τη Vodafone και τη Wind.

Σύμφωνα με την ΕΕΤΤ, τα αιτήματα και οι εγκρίσεις φορητότητας αριθμών κινητής τηλεφωνίας (MNP) έχουν μειωθεί σταθερά από το 2013 όπως φαίνεται στο παρακάτω διάγραμμα. Τα αιτήματα φορητότητας αριθμών κινητής τηλεφωνίας και μεταφερθέντες αριθμοί δείχνουν τη μεταστροφή των πελατών στην αγορά. Το γεγονός ότι όλο και λιγότεροι πελάτες μετακινούνται από τη μία ΕΚΤ στην άλλη δημιουργεί διάφορα προβλήματα ανταγωνισμού.

Κατά το Μάρτιο του 2020, οι τιμές παροχής δεδομένων κινητού δικτύου στην Ελλάδα ήταν αρκετές φορές υψηλότερες από αυτές της Γερμανίας. της Ολλανδίας, της Αυστρίας, της Ιρλανδίας, της Φινλανδίας, της Ιταλίας και της Βρετανίας, παρόλο που οι επτά αυτές χώρες έχουν υψηλότερα συγκριτικά επίπεδα τιμών (δηλαδή οι εν γένει τιμές καταναλωτή είναι υψηλότερες στις χώρες αυτές).

Συγκρίναμε τις, υφιστάμενες κατά το Μάρτιο 2020, τιμές στην Ελλάδα που αφορούν που αφορούν προγράμματα κινητής τηλεφωνίας με φωνητική σύνδεση και σύνδεση δεδομένων, καθώς και προγράμματα παροχής συνδεσιμότητας σε κινητά ευρυζωνικά δίκτυα (μόνο για δεδομένα) με τις αντίστοιχες τιμές επτά άλλων ευρωπαϊκών αγορών. Οι αγορές που επιλέξαμε είναι κράτη μέλη της ΕΕ που έχουν, κατά τη Eurostat10, συγκριτικά υψηλότερο επίπεδο τιμών από την Ελλάδα. Σε πέντε από αυτές τις αγορές, όπως και στην Ελλάδα, δραστηριοποιούνται 3 ΕΚΤ, ενώ στην Ιταλία και το Ηνωμένο Βασίλειο δραστηριοποιούνται 4 ΕΚΤ. Έχουμε συμπεριλάβει στο δείγμα πολλές αγορές όπου δραστηριοποιούνται είτε η Deutsche Telekom, είτε η Vodafone ή και οι δύο, για να καταδείξουμε ότι οι τιμές των μεγάλων αυτών τηλεπικοινωνιακών ομίλων διαφέρουν σημαντικά ανά εθνική αγορα.

Οι μεγάλοι τηλεπικοινωνιακοί όμιλοι προσφέρουν πολύ χαμηλότερες τιμές στις εξαιρετικά ανταγωνιστικές αγορές που δραστηριοποιούνται 4 ΕΚΤ11 καθώς και σε ανταγωνιστικές αγορές που δραστηριοποιούνται 3 ΕΚΤ όπου υπάρχει τουλάχιστον ένας «αποστάτης»/maverick1213, σε σύγκριση με τις κλασικές ολιγοπωλιακές αγορές στις οποίες δραστηριοποιούνται 3 ΕΚΤ, όπως στην Ελλάδα. Παρόλο που το συγκριτικό επίπεδο τιμών της Ελλάδας είναι σημαντικά χαμηλότερο (δηλαδή 84 έναντι 100 έως 129 για όλες τις άλλες επιλεγμένες αγορές), οι τιμές παροχής δεδομένων κινητού δικτύου (δηλαδή οι μέγιστοι όγκοι δεδομένων/ λεπτών ομιλίας/ SMS που αγοράζονται με 20 ή 40 EUR ή μηνιαία τιμή για μηνιαίο πρόγραμμα με απεριόριστα δεδομένα/ λεπτά ομιλίας/ SMS) είναι αρκετές φορές υψηλότερες από τις τιμές της Γερμανίας, της Ολλανδίας, της Αυστρίας, της Ιρλανδίας, της Φινλανδίας, της Ιταλίας και του Ηνωμένου Βασιλείου, όπως φαίνεται στον παρακάτω πίνακα.

Με προϋπολογισμό 20 ευρώ το μήνα, στην Ελλάδα ο καταναλωτής αγοράζει ένα πρόγραμμα 4G κινητής το οποίο δεν ξεπερνά τα τα 2,6 gigabytes δεδομένων, τα 300 λεπτά ομιλίας και τα 500 SMS. Σε όλες τις άλλες αγορές, με 20 ευρώ το μήνα, ο καταναλωτής θα μπορούσε να αγοράσει περίπου 7 φορές περισσότερα gigabytes τουλάχιστον, και επιπλέον απεριόριστα λεπτά ομιλίας και SMS (στην Αυστρία θα μπορούσε να αγοράσει 2.000 λεπτά ομιλίας και SMS με 20 ευρώ το μήνα). Στη Φινλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο, οι καταναλωτές θα μπορούσαν να αγοράσουν απεριόριστο όγκο δεδομένων για τα smartphone τους, πληρώνοντας λιγότερο από 20 ευρώ το μήνα.

Με προϋπολογισμό 40 ευρώ το μήνα, οι Έλληνες καταναλωτές θα μπορούσαν να αγοράσουν ένα πρόγραμμα 4G κινητής με το πολύ 11 gigabytes, 500 λεπτά ομιλίας και 500 SMS. Σε όλες τις άλλες αγορές, με 40 ευρώ το μήνα, οι καταναλωτές θα μπορούσαν να αγοράσουν τουλάχιστον περίπου 3 φορές περισσότερα gigabytes και επιπλέον απεριόριστα λεπτά ομιλίας και SMS. Στη Γερμανία, την Ολλανδία, τη Φινλανδία, την Ιταλία και το Ηνωμένο Βασίλειο, οι καταναλωτές θα μπορούσαν να αγοράσουν απεριόριστο όγκο δεδομένων με ταχύτητες HD βίντεο και απεριόριστα λεπτά και SMS για λιγότερο από 40 ευρώ το μήνα.

Τα προγράμματα κινητής με απεριόριστο όγκο δεδομένων και ελάχιστη ταχύτητα 3 Mbit/s για συνεχή ροή βίντεο HD ήταν διαθέσιμα, κατά το Μάρτιο του 2020, σε 7 από τις 8 χώρες που συμπεριλήφθηκαν σε αυτή τη σύγκριση. Οι Έλληνες καταναλωτές κλήθηκαν να πληρώσουν 149,90 ευρώ μηνιαίως κατά το Μάρτιο του 2020 για να αγοράσουν πρόγραμμα κινητής το οποίο περιλαμβάνει απεριόριστο όγκο δεδομένων για την υποστήριξη συνεχούς ροής βίντεο HD, ήτοι 6 φορές περισσότερο από ό,τι πληρώνουν οι Ολλανδοί καταναλωτές.

Στην Ιρλανδία, ο μέγιστος όγκος δεδομένων που θα μπορούσαν να αγοράσουν οι καταναλωτές σε προγράμματα κινητής ήταν 80 gigabyte (διαφημίζονται ως απεριόριστα δεδομένα αλλά υπόκεινται σε πλαφόν 80 gigabytes, κατά το οποίο ο φορέας εκμετάλλευσης επιφυλάσσεται του δικαιώματος να μειώσει την ταχύτητα). Ωστόσο, αξίζει να επισημανθεί ότι οι καταναλωτές στην Ιρλανδία θα μπορούσαν να αγοράσουν το πρόγραμμα κινητής 4G με 80 gigabytes, στο οποίο συμπεριλαμβάνει απεριόριστα λεπτά ομιλίας και SMS με μόνο 12,99 ευρώ το μήνα.

Απαντώντας στη δημοσίευση της μελέτης σύγκρισης τιμών παροχής υπηρεσιών ευρυζωνικού κινητού δικτύου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής τον Φεβρουάριο του 2019, όπου η Ελλάδα κατατάχθηκε ως ένα από τα πιο ακριβά κράτη μέλη της ΕΕ28, οι τρεις ελληνικοί φορείς εκμετάλλευσης κινητής τηλεφωνίας δήλωσαν στην Καθημερινή14 ότι τέτοιες μελέτες δεν αντικατοπτρίζουν την πραγματικότητα επειδή βασίζονται σε τιμές καταλόγου και όχι στις πραγματικές τιμές που πληρώνουν οι καταναλωτές. Οι φορείς εκμετάλλευσης κινητής τηλεφωνίας στην Ελλάδα φαίνεται να υποστηρίζουν ότι οι καταναλωτές στην Ελλάδα καταβάλλουν πολύ χαμηλότερες τιμές από εκείνες που εμφανίζονται στους ισοτόπους τους.

Ωστόσο, τα δημοσιευμένα δεδομένα της ΕΕΤΤ15 (Παρατηρητήριο Τιμών) δεν φαίνεται να υποστηρίζουν αυτόν τον ισχυρισμό. Όπως φαίνεται στο διάγραμμα EETT κάτωθι, κατά το 2018 το 55% των προγραμμάτων συμβολαίου κινητής είχε μηνιαία χρέωση έως 60 ευρώ, δηλαδή το 45% των προγραμμάτων είχε μηνιαία χρέωση άνω των 60 ευρώ. Τα προγράμματα συμβολαίου κινητής με μηνιαία χρέωση άνω των 100 ευρώ το μήνα αντιπροσώπευαν, όπως φαίνεται στο παρακάτω διάγραμμα, περίπου το 20% όλων των προγραμμάτων. Η μέση μηνιαία τιμή όλων των προγραμμάτων συμβολαίου κινητής για το έτος 2018, σύμφωνα με την ΕΕΤΤ, ήταν 34 ευρώ ανά μήνα.

Επιπλέον, οι ΕΚΤ σε πολλές αγορές συχνά προβαίνουν σε εκπτώσεις από τις τιμές που διαφημίζουν στις ιστοσελίδες τους σε ειδικές συμφωνίες που ισχύουν μόνο για ορισμένες κατηγορίες καταναλωτών. Υπό αυτήν την έννοια, οι ελληνικές ΕΚΤ δεν είναι μοναδικές. Αυτές οι εκπτώσεις συνήθως κυμαίνονται από 10% έως 30%.

Για παράδειγμα, στην Ιταλία, η τιμή καταλόγου της Vodafone για πρόγραμμα κινητής που περιλαμβάνει 50 gigabyte δεδομένων (και απεριόριστα λεπτά ομιλίας και SMS) είναι 12.99 ευρώ16, όπως φαίνεται στην κάτωθι εικόνα. Ωστόσο, οι καταναλωτές που ζητούν νέο αριθμό σύνδεσης και οι καταναλωτές που προτίθενται να αλλάξουν πάροχο, απολαμβάνουν έκπτωση περίπου 31%, καθώς η χρέωση γι αυτούς είναι 8,99 EUR ανά μήνα.

H Vodafone Ελλάδος παρέχει έκπτωση στην χρέωση καταλόγου του πακέτου RED Start κατά 35%, από 43 ευρώ σε 27,95 ευρώ το μήνα, μόνο όταν ο καταναλωτής ζητάει νέο αριθμό σύνδεσης ή όταν προτίθεται να αλλάξει πάροχο, μεταφέροντας τη γραμμή του από την Cosmote ή τη Wind, κατ’ αντιστοιχία με τη Vodafone Ιταλίας. Ωστόσο, ακόμα και στην τιμή αυτή, το εν λόγω πρόγραμμα που παρέχει μόνο 3 gigabytes δεδομένων (και 1000 λεπτά ομιλίας και SMS) κοστίζει τρεις φορές περισσότερο από ό,τι πληρώνουν κάποιοι Ιταλοί καταναλωτές για να αγοράσουν 50 gigabytes δεδομένων (και απεριόριστα λεπτά ομιλίας και SMS).

Οι τιμές προγραμμάτων με δεδομένα μέσω ευρυζωνικής σύνδεσης κατά το Μάρτιο του 2020 είναι επίσης υψηλότερες στην Ελλάδα σε σχέση με τις προαναφερθείσες επτά αγορές.

Μήπως οι τελευταίες αλλαγές τιμών (Μάρτιος 2020) βελτίωσαν την ανταγωνιστικότητα της συνδεσιμότητας δεδομένων κινητού δικτύου στην Ελλάδα; Όχι, η Ελλάδα εξακολουθεί να κατατάσσεται ως η λιγότερο ανταγωνιστική χώρα των EΕ28 και των χωρών του ΟΟΣΑ, όπως φαίνεται από τις συγκριτικές μετρήσεις τιμών που καταγράφονται στις εξαμηνιαίες εκδόσεις Digital Fuel Monitor της Rewheel.
Σε σχεδόν κάθε μία από τις δώδεκα εκδόσεις «Digital Fuel Monitor», συμπεριλαμβανομένης της τελευταίας 12ης έκδοσης δευτέρου εξαμήνου 201917, η Ελλάδα κατατάσσεται ως η λιγότερο ανταγωνιστική αγορά μεταξύ των 41 αγορών EΕ28 & ΟΟΣΑ στις περισσότερες από τις συγκριτικές μετρήσεις τιμών μας. Στην βασική συγκριτική μέτρησή μας - τα μέγιστα gigabyte που θα μπορούσαν να αγοράσουν οι καταναλωτές με 30 ευρώ το μήνα, ως μέρος προγράμματος κινητής με 1000 λεπτά ομιλίας, η Ελλάδα κατατάσσεται σταθερά από το 2014 ως η λιγότερο ανταγωνιστική αγορά EΕ28 & ΟΟΣΑ.

Τα πιο πρόσφατα (Μάρτιος 2020) προγράμματα και εκπτώσεις που προσέφεραν οι τρεις Ελληνικές ΕΚΤ, κατόπιν συναντήσεως των Διευθύνοντων Σύμβουλών τους με τον Έλληνα Πρωθυπουργό τον Δεκέμβριο του 201918 για να συζητήσουν μεταξύ άλλων τις υψηλές τιμές κινητής τηλεφωνίας, δεν άλλαξαν την εικόνα. Η Ελλάδα εξακολουθεί να κατατάσσεται ως η λιγότερο ανταγωνιστική χώρα στα μέγιστα gigabyte δεδομένων που δύναται ο καταναλωτής να αγοράσει με 30 ευρώ, σε σύγκριση με τις τιμές του Οκτωβρίου 2019 από όλες τις άλλες χώρες της ΕΕ28 και του ΟΟΣΑ (εξαιρουμένων των τιμών που προσφέρονται μόνο σε ορισμένα ειδικά τμήματα καταναλωτών όπως νέοι, φοιτητές, ηλικιωμένοι, νέες συνδέσεις, καταναλωτές που αλλάζουν από άλλους φορείς εκμετάλλευσης, κλπ). Η Ελλάδα συνεχίζει να κατατάσσεται ως η μόνη χώρα της ΕΕ28 και του ΟΟΣΑ όπου οι καταναλωτές δεν μπορούσαν να αγοράσουν gigabytes δεδομένων σε προγράμματα 4G κινητής που περιλάμβαναν τουλάχιστον 1000 λεπτά ομιλίας εντός Ελλάδας με προϋπολογισμό έως και 30 ευρώ το μήνα.

Με μηνιαίο προϋπολογισμό 60 ευρώ - μηνιαίο ποσό που μπορούν να ξοδέψουν πολύ λίγοι καταναλωτές στην Ελλάδα – οι Έλληνες καταναλωτές θα μπορούσαν να αγοράσουν τον Οκτώβριο του 2019 ένα πρόγραμμα κινητής με το πολύ 5 gigabyte δεδομένων και 1000 λεπτά ομιλίας εντός Ελλάδας. Η Ελλάδα κατατάχθηκε ως η χώρα με τα λιγότερα gigabytes δεδομένων που θα μπορούσαν να αγοραστούν με 60 ευρώ τον Οκτώβριο του 2019. Κι ενώ τον Μάρτιο του 2020 ο καταναλωτής στην Ελλάδα με 60 ευρώ θα μπορούσε να αγοράσει ένα επιπλέον gigabyte από ό, τι τον Οκτώβριο του 2019 (6 έναντι 5 gigabytes), η Ελλάδα εξακολουθεί να κατατάσσεται ως η λιγότερο ανταγωνιστική αγορά στα προγράμματα των 60 ευρώ.

Η Ελλάδα ξεχωρίζει (μακράν η πιο ακριβή αγορά) σε μια άλλη σημαντική μέτρηση συνδεσιμότητας δεδομένων κινητού δικτύου: σε αυτήν της μέσης μηνιαίας τιμή των προγραμμάτων κινητής που περιλάμβανε τουλάχιστον 1000 λεπτά ομιλίας εντός Ελλάδας. Σύμφωνα με τη μεθοδολογία του «Digital Fuel Monitor»19, η μέση μηνιαία τιμή ανά χώρα ή ομάδα χωρών προκύπτει από τον υπολογισμό της μέσης τιμής (μηνιαία χρέωση λιανικής, συμπεριλαμβανομένου του ΦΠΑ και των φόρων, όπου ισχύει) μεταξύ όλων των επιλέξιμων προγραμμάτων που είναι καταγεγραμμένα στη βάση δεδομένων για μια δεδομένη χώρα ή ομάδα χωρών. Η μέση μηνιαία τιμή του Οκτωβρίου 2019 στην Ελλάδα για προγράμματα 4G κινητής που περιελάμβαναν 1000 λεπτά ομιλίας εντός Ελλάδας ήταν πάνω από 70 ευρώ το μήνα. Η μέση μηνιαία τιμή για τη δεύτερη πιο ακριβή χώρα, τη Μάλτα, ήταν περίπου 45 ευρώ ανά μήνα.

Τα τελευταία προγράμματα που παρουσίασαν οι τρεις Έλληνικές ΕΚΤ δεν άλλαξαν την κατάταξη της Ελλάδας σε αυτήν τη σημαντική μέτρηση. Με τις τιμές του Μαρτίου 2020, η Ελλάδα εξακολουθεί να κατατάσσεται ως η χώρα που έχει μακράν την υψηλότερη μέση μηνιαία τιμή προγραμμάτων 4G κινητής που περιελάμβανε 1000 λεπτά ομιλίας εντός Ελλάδας.

Η Ελλάδα ήταν μακράν η πιο ακριβή αγορά σε μια άλλη σημαντική μέτρηση συνδεσιμότητας δεδομένων κινητού δικτύου: στη μέση τιμή δεδομένων των προγραμμάτων κινητής που περιλάμβανε τουλάχιστον 1000 λεπτά ομιλίας εντός Ελλάδας. Η μέση τιμή δεδομένων ανά χώρα ή ομάδα χωρών προκύπτει από τον υπολογισμό της μέσης τιμής δεδομένων σε gigabytes (μηνιαία χρέωση λιανικής, συμπεριλαμβανομένου του ΦΠΑ και των φόρων, όπου ισχύει, διαιρούμενη με το επίδομα gigabyte που περιλαμβάνεται στο πρόγραμμα) μεταξύ όλων των επιλέξιμων προγραμμάτων που είναι καταγεγραμμένα στη βάση δεδομένων για μια δεδομένη χώρα ή ομάδα χωρών.

Τα τελευταία προγράμματα που παρουσίασαν οι τρεις Ελληνικές ΕΚΤ μετέβαλαν οριακά την κατάταξη της Ελλάδας σε αυτήν τη σημαντική μέτρηση. Με τις τιμές του Μαρτίου του 2020 η Ελλάδα κατατάσσεται ως η δεύτερη πιο ακριβή χώρα, (μετά τον Καναδά, στον οποίο υφίσταται de facto δυοπώλιο20) στην μέση τιμή gigabyte των προγραμμάτων 4G κινητής που περιλαμβάνουν 1000 λεπτά ομιλίας εντός Ελλάδας.

Ωστόσο, πρέπει να επισημάνουμε ότι όταν συγκρίνουμε τις ελληνικές τιμές του Μαρτίου 2020 με τις τιμές του Οκτωβρίου 2019 όλων των άλλων χωρών της ΕΕ των 28 και του ΟΟΣΑ, οι τυχόν βελτιώσεις στην κατάταξη της Ελλάδας πρέπει να ερμηνευθούν ως το καλύτερο δυνατό σενάριο για τη χώρα, δεδομένου ότι η τάση των τιμών είναι σε γενικές γραμμές πτωτική τα τελευταία 5 χρόνια. Ως εκ τούτου, δεν μπορεί κανείς να αποκλείσει την πιθανότητα ότι η πραγματική κατάταξη της Ελλάδας κατά το Μάρτιο του 2020 θα μπορούσε να είναι χειρότερη από αυτή που παρουσιάστηκε εδώ. Κατά τον Απρίλιο ή τον Μάιο του 2020, θα δημοσιεύσουμε την 13η έκδοση του DFMonitor, το οποίο θα συμπεριλαμβάνει τις τιμές του Απριλίου 2020 σε όλες τις αγορές της ΕΕ28 και του ΟΟΣΑ. Σε αυτό, θα επανεξετάσουμε τα συμπεράσματα στα οποία έχουμε καταλήξει στην παρούσα μελέτη σχετικά με τις τελευταίες κατατάξεις συνδεσιμότητας δεδομένων κινητού δικτύου στην Ελλάδα.

Εκτός από τη σύγκριση των τελευταίων τιμών στην Ελλάδα του Μαρτίου του 2020 με τις τιμές του Οκτωβρίου 2019 από όλες τις άλλες χώρες της ΕΕ28 και του ΟΟΣΑ, εξετάσαμε επίσης την ιστορική (2014-2019) εξέλιξη των τιμών στην Ελλάδα έναντι των αντίστοιχων τιμών της ΕΕ28 και του ΟΟΣΑ, καθώς και την εξέλιξη των τιμών από άλλες επιλεγμένες αγορές. Επιλέξαμε αγορές που είχαν πολλά κοινά χαρακτηριστικά με την ελληνική αγορά κινητής τηλεφωνίας, ιδίως δε παρόμοιο (ήτοι πολύ υψηλό) μέσο μηνιαίο επίπεδο τιμών των προγραμμάτων 4G κινητής που περιλαμβάνει τουλάχιστον 1000 λεπτά ομιλίας κατά τις πρώτες μέρες εφαρμογής της τεχνολογίας 4G, δηλαδή κατά το 2014. Εξετάζοντας την ιστορική εξέλιξη της μέσης μηνιαίας τιμής δεδομένων κινητής σε αυτές τις αγορές, τα τελευταία 5 χρόνια, εστιάσαμε στην ιστορική εξέλιξη των ελληνικών μέσων μηνιαίων χρεώσεων και τιμών δεδομένων κινητής. Όπως φαίνεται στο παρακάτω διάγραμμα, η μέση μηνιαία τιμή των προγραμμάτων 4G κινητής με τουλάχιστον 1000 λεπτά ομιλίας ήταν πολύ υψηλή τόσο στην ελληνική όσο και στη μαλτέζικη αγορά (με 3 ΕΚΤ έκαστη) κατά το πρώτο εξάμηνο του 2014. Ωστόσο, κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2019, οι μηνιαίες τιμές στη Μάλτα έχουν μειωθεί σημαντικά ενώ στην Ελλάδα παρέμειναν στο ίδιο εν πολλοίς επίπεδο.

Οι τιμές σύνδεσης κινητής τηλεφωνίας στην Ελλάδα είναι πολύ ακριβές λόγω του φόρου κινητής τηλεφωνίας;

Όχι. Οι τιμές στην Ελλάδα είναι πολύ υψηλές ακόμα και εάν εξαιρεθούν οι φόροι κινητής τηλεφωνίας.

Οι ελληνικές ΕΚΤ υποστήριξαν ότι οι μελέτες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και άλλων φορέων (π.χ. εκδόσεις Digital Fuel Monitor της Rewheel) που δείχνουν ότι οι τιμές δεδομένων κινητής τηλεφωνίας στην Ελλάδα είναι από τις υψηλότερες στην ΕΕ και τον ΟΟΣΑ δεν είναι αντιπροσωπευτικές, επειδή οι Έλληνες καταναλωτές πληρώνουν εν τοις πράγμασι πολύ χαμηλότερες τιμές από αυτές που παρατίθενται στους ιστοτόπους τους. Επιπλέον, σύμφωνα με την Καθημερινή21, οι ελληνικές ΕΚΤ ισχυρίστηκαν ότι οι τιμές στην Ελλάδα είναι μεγαλύτερες λόγω του υψηλού φόρου κινητής τηλεφωνίας. Σύμφωνα με την Ovum22, οι φόροι που ισχύουν για την κινητή τηλεφωνία είναι υψηλότεροι στην Ελλάδα με μέση τιμή το 39% επί της χρέωσης (φόρος κινητής τηλεφωνίας που κυμαίνεται μεταξύ 12%, 15%, 18% ή 20% συν ΦΠΑ 24%, ήτοι συνολικά 36% τουλάχιστον).

Είναι σωστός αυτός ο ισχυρισμός; Οχι, δεν είναι.

Γιατί οι τιμές δεδομένων κινητού δικτύου ήταν και εξακολουθούν να είναι πολύ υψηλές: παράγοντες που ενδέχεται να προκαλέσουν μη συντονισμένα αποτελέσματα και θα μπορούσαν να περιορίσουν ή να εμποδίσουν σημαντικά τον αποτελεσματικό ανταγωνισμό στις αγορές κινητών επικοινωνιών

Ποιοι είναι οι παράγοντες που επηρεάζουν τα δεδομένα κινητού δικτύου στις αγορές κινητής τηλεφωνίας; Οι περισσότεροι οικονομολόγοι θα απαντούσαν ότι το επίπεδο τιμών σε μια δεδομένη αγορά καθορίζεται τόσο από ενδογενείς παράγοντες όπως το κόστος, τη συγκέντρωση στην αγορά, τον αριθμό των αποτελεσματικών ανταγωνιστών, την παρουσία μιας εταιρείας maverick και επίσης εξωγενείς παράγοντες όπως οι φόροι, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ, ο δείκτης τιμών καταναλωτή, η πυκνότητα του πληθυσμού, η εδαφική της έκταση, η γεωγραφική της διαμόρφωση κ.λπ.
Ωστόσο, έχουμε δείξει (στην πρώτη μας συγκριτική μελέτη των χωρών της ΕΕ27 σχετικά με την τις τιμές προγραμμάτων κινητής «EU27 smartphone tariff competitiveness 2012 report»23, η οποία απέσπασε την προσοχή της Γενικής Διεύθυνσης Ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, καθώς και στη μελέτη μας για τα κλειστά ολιγοπώλια στις αγορές κινητής τηλεφωνίας του 201624 και του 201525) ότι το επίπεδο τιμών στις αγορές κινητής τηλεφωνίας της ΕΕ28 επηρεάζεται κυρίως από τον βαθμό αποτελεσματικού ανταγωνισμού παρά από το γενικό επίπεδο τιμών της χώρας ή από άλλους εξωγενείς παράγοντες. Οι τιμές κινητής τηλεφωνίας στις αγορές της ΕΕ28 καθορίζονται τόσο από τον αριθμό (3 έναντι 4) των ΕΚΤ που δραστηριοποιούνται σε αυτές όσο και από τα χαρακτηριστικά τους. Τυχόν συμφωνίες κοινοχρησίας δικτύων και φάσματος θα μπορούσαν επίσης, ανάλογα με το πεδίο εφαρμογής και τη γεωγραφική εμβέλεια της συμφωνίας, να περιορίσουν ή ακόμη και να εμποδίσουν σημαντικά τον αποτελεσματικό ανταγωνισμό26 στις αγορές κινητής τηλεφωνίας.

Τον Ιανουάριο του 2019, στην μελέτη27 «4G prices as a function market concentration, number of MNOs, operator subscriber share, position, group affiliation and country general price level», καταδείξαμε ότι ο αριθμός των ΕΚΤ που δραστηριοποιούνται σε μια αγορά κινητής τηλεφωνίας έχει σημαντική επίδραση στις τιμές δεδομένων κινητού δικτύου (π.χ. προγράμματα 4G κινητής με τουλάχιστον 20 gigabyte και 1000 λεπτά ομιλίας στο εθνικό δίκτυο). Οι ΕΚΤ, σε αγορές με 3 ανταγωνιστές, χρεώνουν μια μέση μηνιαία τιμή που είναι 2 φορές υψηλότερη από τη μέση μηνιαία τιμή που χρεώνουν οι ΕΚΤ όταν υφίστανται 4 ανταγωνιστές (44 € έναντι 22 €).

Η παρουσία ενός τέταρτου φορέα εκμετάλλευσης δικτύου κινητής τηλεφωνίας οδηγεί σε σημαντικά χαμηλότερες τιμές στην αγορά. Μάλιστα, η παρουσία μιας τέταρτης ΕΚΤ δεν οδηγεί μόνο σε μείωση της χαμηλότερης διαθέσιμης τιμής στην αγορά, όπως ενδεχομένως θα μπορούσε να υποθέσει κανείς, αλλά και σε σημαντική μείωση της μέσης μηνιαίας τιμής της χώρας (σταθμισμένος μέσος όρος των τιμών που προσφέρονται από όλες τις ΕΚΤ).

Είναι η ελληνική αγορά κινητής τηλεφωνίας μια κλειστή ολιγοπωλιακή αγορά με 3 ΕΚΤ;

Η ελληνική αγορά κινητής τηλεφωνίας κατατάχθηκε ως η αγορά με την τρίτη υψηλότερη βαθμολογία δείκτη κλειστού ολιγοπωλίου μεταξύ των αγορών των κρατών μελών της ΕΕ28 στη μελέτη μας του 201532 και αυτή με τη δεύτερη υψηλότερη βαθμολογία στη μελέτη μας του 201633, όπως φαίνεται στους παρακάτω πίνακες. Η κατάταξη αυτή οφείλεται στους ακόλουθους τρεις παράγοντες, οι οποίοι, όπως εχει καταδειχθεί στις μελέτες μας, περιορίζουν ή εμποδίζουν σημαντικά τον ανταγωνισμό στις αγορές κινητής τηλεφωνίας.

Πρώτον, και οι τρεις ελληνικές ΕΚΤ δραστηριοποιούνται στην παροχή ευρυζωνικής σταθερής γραμμής και, ως εκ τούτου, μοιράζονται ένα οικονομικό κίνητρο (μη συντονισμένο αποτέλεσμα) περιορισμού του αποτελεσματικού ανταγωνισμού στην παροχή δεδομένων κινητού δικτύου. Η Cosmote είναι ο κατεστημένη εταιρία σταθερού δικτύου και ακολουθεί, όπως αναμενόταν, στρατηγική σύγκλισης σταθερής-κινητής. Η Vodafone και επίσης η Wind, χωρίς δική τους υποδομή ευρυζωνική σταθερής γραμμής, ακολουθούξ επίσης στρατηγικές σύγκλισης σταθερήςκινητής34 35, στηριζόμενοι πλήρως στην υποδομή σταθερής γραμμής της Cosmote. Αυτό αυξάνει τη συμμετρία στην αγορά και ευθυγραμμίζει τα οικονομικά κίνητρα και των τριών φορέων και ιδίως εκείνων της Vodafone και της Wind.

Δεύτερον, 2 στους 3 ΕΚΤ στην Ελλάδα, δηλαδή η Cosmote και η Vodafone, ανήκουν σε μεγάλους ευρωπαϊκούς τηλεπικοινωνιακούς ομίλους (Deutsche Telekom και Vodafone αντίστοιχα) και ως εκ τούτου μοιράζονται ένα οικονομικό κίνητρο - μη συντονισμένο αποτέλεσμα - να μην επιτρέπουν στις θυγατρικές τους με μικρά μερίδια αγοράς να ανταγωνίζονται ενεργά στην τιμή, θυσιάζοντας τα έσοδά τους σε αυτές τις αγορές, υπό το φόβο αντιποίνων από τους μεγάλους ανταγωνιστές τους σε αγορές στις οποίες πρώτοι ηγούνται ή είναι στη δεύτερη θέση εξ απόψεως μεριδίου αγοράς, όπου χαμηλότερες τιμές θα είχαν σημαντικό αντίκτυπο στα έσοδα (και τα κέρδη) τους

Τρίτον, η Cosmote και η Vodafone ήταν από τους πρώτες ευρωπαϊκές ΕΚΤ36 που εισήγαγαν διακριτική τιμολόγηση στην πρόσβαση στο Διαδίκτυο από κινητές συσκευές (όπως η πρακτική zero-rating). Η διακριτική τιμολόγηση αυτή ενθαρρύνει τις ΕΚΤ να περιορίσουν τεχνητά την πρόσβαση στο Διαδίκτυο θέτοντας περιοριστικά όρια στα δεδομένα κινητού δικτύου37. Κατά τον Μάρτιο του 2020, οι Cosmote και Vodafone εξακολουθούν να ακολουθούν πρακτικές zerorating.

Τέλος, η Vodafone και η Wind συνεργάζονται πολύ στενά σε μια σειρά από επιχειρηματικά κρίσιμους τομείς. Ο βαθμός συνεργασίας μεταξύ Vodafone και Wind δεν είναι συνηθισμένος, εφόσον πρόκειται επί της ουσίας περί συνεργασίας μεταξύ στενών ανταγωνιστών. Παρόλο που ο δείκτης κλειστού ολιγοπωλίου δεν λαμβάνει υπόψη αυτούς τους παράγοντες, ο πιθανός αρνητικός αντίκτυπος αυτών των παραγόντων στον αποτελεσματικό ανταγωνισμό δεν μπορεί να αγνοηθεί, τόσο αναφορικά με τη δημιουργία μη συντονισμένων αποτελεσμάτων όσο και με την πιθανότητα εμφάνισης συντονισμένων αποτελεσμάτων.

Η εκτεταμένη συνεργασία της Vodafone και της Wind σε διάφορους επιχειρηματικά κρίσιμους τομείς εγείρει το ακόλουθο ερώτημα: Είναι δυνατόν να ενεργήσουν ως ανεξάρτητες ανταγωνιστικές δυνάμεις στην αγορά κινητής τηλεφωνίας, δεδομένης της στενής συνεργασίας τους;

Οι εξωγενείς παράγοντες, όπως ο δείκτης τιμών καταναλωτή της χώρας, η πυκνότητα του πληθυσμού, η έκταση, το έδαφος κ.λπ. καθορίζουν τις τιμές σύνδεσης δεδομένων κινητής τηλεφωνίας;

Οι ΕΚΤ σε αγορές όπου οι τιμές δεδομένων κινητής τηλεφωνίας είναι πολύ υψηλές συχνά τις αποδίδουν - μεταξύ άλλων – στην υψηλή φορολογία, στο υψηλότερο γενικό επίπεδο τιμών καταναλωτή της χώρας, στη μικρή πληθυσμιακή πυκνότητα, σε μεγάλο μερίδιο του αγροτικού πληθυσμού σε σχέση με το συνολικό πληθυσμό και στα γεωγραφικά/εδαφικά χαρακτηριστικά της χώρας (π.χ. πολλά βουνά, νησιά κ.λπ.).

Οι ισχυρισμοί αυτοί ευσταθούν, εφόσον μελετηθούν επαρκώς; Όχι.

Θα μπορούσαν οι τρεις ελληνικές ΕΚΤ να αναπτύξουν ανεξάρτητα την τεχνολογία 5G χωρίς σημαντική αύξηση των κεφαλαιουχικών τους δαπανών;

Προκειμένου να αναπτύξουν και να προσφέρουν στους πελάτες τους την τεχνολογία 5G, οι ευρωπαϊκές ΕΚΤ έχουν υιοθετήσει μέχρι τώρα στρατηγικές «Capex-light», ήτοι στρατηγικές που δεν απαιτούν μεγάλες κεφαλαιουχικές δαπάνες. Για παράδειγμα, οι όμιλοι Deutsche Telekom46 και Vodafone47, έχουν κοινοποιήσει στους επενδυτές τους ότι δεν σκοπεύουν να αυξήσουν τις επενδύσεις του στην υφιστάμενη τεχνολογία, αλλά αντίθετα μετατοπίζουν σταδιακά το επενδυτικό τους βάρος από την τεχνολογία 4G στην τεχνολογία 5G, όπως έκαναν κατά τη διάρκεια των προηγούμενων αλλαγών της τεχνολογίας.

Ενοποίηση δικτύων - Συμφωνίες κοινής χρήσης δικτύου και αριθμός ανεξάρτητων φορέων εκμετάλλευσης δικτύου

Ο Φορέας Ευρωπαϊκών Ρυθμιστικών Αρχών για τις Ηλεκτρονικές Επικοινωνίες (BEREC) (μέλος του οποίου είναι η η ΕΕΤΤ) και η Επιτροπή Ραδιοφάσματος (RSPG) που συμβουλεύει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, δημοσίευσαν51 το 2011 έκθεση52 σχετικά με την κοινοχρησία υποδομών και φάσματος σε κινητά/ασύρματα δίκτυα. Τον Ιούνιο του 2018, ο BEREC δημοσίευσε53 έκθεση54 στην οποία περιγράφονται τα χαρακτηριστικά της κοινής χρήσης υποδομής κινητής τηλεφωνίας σε ευρωπαϊκές αγορές και αναφέρονται ορισμένα από τα πιθανά οφέλη και τα μειονεκτήματά τους. Τον Ιούνιο του 2019, ο BEREC δημοσίευσε55 έκθεση56 που περιλαμβάνει την «Κοινή θέση σχετικά με την κοινή χρήση των υποδομών».

Η «κοινή θέση» του BEREC αποσκοπεί στην παροχή πληροφοριών στις Εθνικές Ρυθμιστικές Αρχές (ΕΡΑ) και στα λοιπά ενδιαφερόμενα μέρη σχετικά με την αντιμετώπιση των συμφωνιών υποδομής δικτύου κινητής τηλεφωνίας στην Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένων των κριτηρίων που μπορούν να ληφθούν υπόψη από τις ΕΡΑ κατά την αξιολόγηση τέτοιων συμφωνιών.

Στην «κοινή θέση» του BEREC τονίστηκε ότι οι συμφωνίες κοινής χρήσης δικτύου είναι πιθανό να έχει μεγάλο αντίκτυπο. Ο BEREC δήλωσε ότι ο κατά περίπτωση αρμόδιος ρυθμιστής ενδέχεται να περιορίσει τις συμφωνίες αυτές όταν αφορούν μεγάλες ΕΚΤ, που, κατά κανόνα, δραστηριοποιούνται σε αγορές με μεγάλη πυκνότητα πληθυσμού. Για τo spectrum pooling
(μέθοδος κατανομής φάσματος κατά την οποία πολλοί χρήστες συνυπάρχουν σε συγκεκριμένο χώρο του ραδιοφάσματος), ο BEREC τόνισε ότι ενδεχομένως λειτουγεί ως αντικίνητρο διαφοροποίησης των μερών που συμμετέχουν στην κατανομή.

Αναλυτικά η Έκθεση στο συνημμένο

[nnn]

Δεν υπάρχει καρτέλ κινητής

[vasileios13]

Φοβερή διαπίστωση. Δεν το είχαμε πάρει χαμπάρι.

[mzaf]

Δηλαδή,χρειαζόμασταν την έρευνα της Rewheel για να μάθουμε αυτά που ήδη ξέρουμε;
Οτι έχουμε καρτέλ και πληρώνουμε πανάκριβες υπηρεσίες;

[gravis]

Χρόνια έλεγα για ολιγοπώλιο σε αυτους που βροντοφωνάζανε οτι έχουμε ανταγωνισμό, επίσης φαινετε ξεκάθαρα και η επικοινωνιακή πολιτική του μητσοτάκη με τους παρόχους για δήθεν χαμηλότερες τιμές

[uncharted]

Δεν υπάρχει καρτέλ κινητής

inb4 γραμμή υπεράσπισης Άριστων ΕΕΤΤ σε 3...2...1...

[sdikr]

Για Ολιγοπώλιο λέει , είμαστε και σε καλύτερη φάση απο την Γερμανία (το 2016).
Είναι πάντως προσεχτικοί, ούτε αυτοί μιλάνε για καρτελ

[stefanos1999]

ωχ ωχ αυτά στο τέλος δεν μ' άρεσαν. Μένει να δούμε αν+τι θα απογίνει η victus

[ardi21]

Μου θυμιζει μια κουβεντα που ειχα με ενα μελος εδω πριν καιρο, το οποιο υποστηριζε οτι οι τηλεπικοινωνίες στην Ελλαδα εχουν μια χαρα τιμες. Βεβαια η συζητηση ηταν για σταθερη αλλα μετα πηγαμε και στο mobile.

[nnn]

Για Ολιγοπώλιο λέει , είμαστε και σε καλύτερη φάση απο την Γερμανία (το 2016).
Είναι πάντως προσεχτικοί, ούτε αυτοί μιλάνε για καρτελ

Είπα και εγώ, δεν θα γράψεις

νιάου νιάου στα κεραμίδια Σπύρε. ολιγοπώλιο, μηδενικός ανταγωνισμός και συνεργασίες μεταξύ των 2, πως το λένε αυτό να δεις ?

ααα ναι καρτέλ

- - - Updated - - -

Definition of Cartel

A cartel is a group of independent market participants who collude with each other in order to improve their profits and dominate the market. Cartels are usually associations in the same sphere of business, and thus an alliance of rivals. Most jurisdictions consider it anti-competitive behavior. Cartel behavior includes price fixing, bid rigging, and reductions in output

- - - Updated - - -

ωχ ωχ αυτά στο τέλος δεν μ' άρεσαν. Μένει να δούμε αν+τι θα απογίνει η victus

Τίποτα δεν θα γίνει. Η μόνη αλλαγή θα έρθει από τυχόν τροποποίηση του μοντέλου αδειοδότησης του φάσματος για 5G.

[sdikr]

Είπα και εγώ, δεν θα γράψεις

νιάου νιάου στα κεραμίδια Σπύρε. ολιγοπώλιο, μηδενικός ανταγωνισμός και συνεργασίες μεταξύ των 2, πως το λένε αυτό να δεις ?

ααα ναι καρτέλ

Οχι καρτελ σημαίνει ίδιες τιμές για το ίδιο πράγμα, αν θα ψάξεις θα δεις πως δεν υπάρχει αυτό, τιμές μπορεί να είναι σχετικά κοντά, οι παροχές όμως είναι διαφορετικές.
Αντίθετα βλέπω κόσμο να φωνάζει όταν πχ δεν βγάζουν όλοι οι πάροχοι την ίδια προσφορά, ειδικά τώρα με τις προσφορές λόγο covid

Ολιγοπώλιο ναι, άλλωστε το λέει και η έρευνα και δεν είμαστε οι μόνοι.

[sotos65]

Το θέμα είναι τι θα κάνει η Επιτροπή Ανταγωνισμού με αυτή την έρευνα... Θα πάρει μέτρα, ή στο συρτάρι;

[nnn]

Οχι καρτελ σημαίνει ίδιες τιμές για το ίδιο πράγμα, αν θα ψάξεις θα δεις πως δεν υπάρχει αυτό, τιμές μπορεί να είναι σχετικά κοντά, οι παροχές όμως είναι διαφορετικές.
Αντίθετα βλέπω κόσμο να φωνάζει όταν πχ δεν βγάζουν όλοι οι πάροχοι την ίδια προσφορά, ειδικά τώρα με τις προσφορές λόγο covid

Ολιγοπώλιο ναι, άλλωστε το λέει και η έρευνα και δεν είμαστε οι μόνοι.

Και επειδή δεν είμαστε μόνοι -λογικό αφού τις κινητές στην Ευρώπη τις ελέγχουν η Vodafone και η DT με τα παρακλάδια τους- δεν θα πούμε πως στην ελλάδα έχουμε καρτέλ τιμών και υπηρεσιών, επειδή πετάνε ένα ξεροκόμματο πότε-πότε ?

Ο Περακάρης έχει μιλήσει για ακριβές τιμές, ο Μητσοτάκης το ίδιο, ανεξάρτητη έκθεση ξένου ελεγκτή αποκαλύπτει τις στρεβλώσεις στον ανατγωνισμό και εμείς θα κολλήσουμε στο semantics της λέξης ?

Σαν να ακούω τον ΥΠΑΝ να λέει πως οι μάσκες είναι φτηνές και έχουμε την πιο φτηνή βενζίνη στην Ευρώπη -με εισόδημα peanuts σε σχέση με τις χώρες αυτές.

- - - Updated - - -

Ξέχασα πως και η Eurostat με την Κομισιόν μας κρέμασαν πρόσφατα στα μανταλάκια για τις πανάκριβες τιμές Internet.

Φοβόμαστε να τους κράξιυμε ? Δεν παίρνουμε διαφημίσεις, εδώ μέχρι και το Καπιταλ τους κράζει.

- - - Updated - - -

Το κακό είναι πως ακόμα αρμόδια είναι η τραγική ΕΕΤΤ.

[sotos65]

Οι περισσότερες από αυτές τις 'ανεξάρτητες αρχές' υπάρχουν μάλλον κυρίως για να δικαιολογούν την ύπαρξη τους, όχι για να κάνουν σοβαρή δουλειά. Βγαίνει σήμερα πχ ο πρόεδρος του ΕΣΡ και λέει ότι ουσιαστικά δεν μπορεί να κάνει τίποτα για τη μονοπώληση των ειδήσεων και της ενημέρωσης από τα ΜΜΕ, που προβάλλουν κατά 99,999% τις κυβερνητικές απόψεις και μόνο...

https://www.documentonews.gr/article...iakh-monofwnia

[sdikr]

Με τέτοια επιχειρήματα; ναι έχουμε καρτέλ
Ειδικά αυτά μετά το ΥΠΑΝ

Αλήθεια τι σχέση έχει το ακριβό με το καρτέλ;

Πχ η έρευνα έχει χώρες που έχουν αυξημένο ολιγοπώλιο, άλλα χαμηλές τιμές και χώρες με παραπάνω παίχτες και ακριβές τιμες, κάτι δεν πάει καλά