Ωραίες ελληνικές λέξεις

[WAntilles]

Στα περί υιοθέτησης των τόνων και των πνευμάτων δεν διαφωνώ. Στο να δημιουργείς όμως κανόνες εκ του μηδενός, για να "ξορκίσεις" τα "καραγκιοζλίκια" διαφωνώ. Το ότι το "εφέδρανο" έγινε έτσι και όχι "επέδρανο" ήταν όχι επειδή το "επέδρανο" δεν ακούγεται καλά (μια χαρά ακούγεται), αλλά το "επ-(χ)-έδρανο" όντως ακουγόταν άσχημο. Και, ω τι σύμπτωση, το δεύτερο συνθετικό, σύμφωνα με τα "καραγκιοζλίκια", ήταν δασυνόμενο.

Ναι μόνο που το "επ-(χ)-έδρανο" έχει σταματήσει να προφέρεται με το "-(χ)-" εδώ και πολύ πάνω από 1.000 χρόνια.

Άρα ποιός δημιουργεί κανόνες εκ του μηδενός; Κανόνες πλειστόκαινου; Κανόνες "μούμια";

........Auto merged post: WAntilles πρόσθεσε 1 λεπτά και 15 δευτερόλεπτα αργότερα ........

Συμφωνούμε. Μιλάς για τους τόνους και τα πνεύματα ως σύμβολα. Πάντα όμως υπήρχε η διαφορά στην προφορά των τονούμενων συλλαβών. Καθώς και τα "δασέα" ή "ψιλ'α" φωνήεντα.

Όχι "πάντα".

Η διαφορά αυτή έχει πάψει να υφίσταται, τουλάχιστο για χίλια χρόνια.

[Νικαετός]

Ναι αλλά το π έγινε φ ακριβώς λόγω του (χ) WAn και παρέμεινε από τότε. Αυτός ήταν ο λόγος και κανένας άλλος.

Όχι "πάντα".

Η διαφορά αυτή έχει πάψει να υφίσταται, τουλάχιστο για χίλια χρόνια.

Μα και τα πάθη των συμφώνων έγιναν ΤΟΥΛΑΧΙΣΤΟΝ πριν 1000 χρόνια. ΑΥτό δεν εννοείς να καταλάβεις.

[euri]

Ναι μόνο που το "επ-(χ)-έδρανο" έχει σταματήσει να προφέρεται με το "-(χ)-" εδώ και πολύ πάνω από 1.000 χρόνια.

Άρα ποιός δημιουργεί κανόνες εκ του μηδενός; Κανόνες πλειστόκαινου; Κανόνες "μούμια";

Τότε πες μου γιατί προτιμάται ο ένας τρόπος προφοράς έναντι του άλλου, στη σύγχρονη ελληνική γλώσσα:

εφέδρανο - επέδρανο
αφαλάτωση - απαλάτωση
εφησυχασμένος - επησυχασμένος
εφίδρωση - επίδρωση
επίορκος - εφίορκος
έφιππος - έπιππος
καθ' ύψος - κατ' ύψος
καθομιλουμένη - κατομιλουμένη
απεικόνιση - αφεικόνιση

Εμένα μια χαρά μου ακούγονται οι λέξεις της δεύτερης στήλης...

[WAntilles]

Ωστόσο όταν χρησιμοποιείτε λεξικό απευθείας από τα αρχαία, χρειάζεται πολλή προσοχή για να μην πέσετε σε κάποιες "παγίδες" και οδηγηθείτε σε εσφαλμένα συμπεράσματα.

Γιατί;

Γιατί υπάρχουν αρκετές περιπτώσεις αρχαίων λέξεων που ενώ άλλαξαν μορφή (συνήθως ομαδικά με κάποιες άλλες διότι άλλαξε η κλίση τους, απλά διατηρήθηκε το θέμα τους aka root-word), ωστόσο κάποιες από αυτές διατηρούνται καί στην αρχαία τους μορφή, αλλά με παντελώς διαφορετική σημασία.

Π.χ.

Ως γνωστόν, όλα τα αρχαία συνηρημένα ρήματα σε -όω/-ω, στα νέα ελληνικά έχουν γίνει ρήματα σε -ώνω, π.χ.:

- δηλόω/ω -> δηλώνω
- πληρόω/πληρώ -> πληρώνω

Έλα όμως που έτυχε και κατ' εξαίρεση το πληρώ διατηρείται σήμερα, αλλά με παντελώς άλλη σημασία από το πληρώνω. Έτσι λοιπόν ενώ το πληρώνω είναι φυσική γραμματική εξέλιξη του πληρώ (όπως το δηλώνω του δηλώ) αλλά δεν έχει απολύτως καμμία εννοιολογική σχέση μαζί του:

- πληρώνω -> pay
- πληρώ -> comply with/to, adhere to

Υπάρχουν και άλλες τέτοιες περιπτώσεις λέξεων, αλλά δεν μου έρχονται αυτή τη στιγμή άλλες στο μυαλό.

Π.χ. πολύ συχνά συμβαίνει το φαινόμενο αυτό, και με σύνθετες λέξεις οι οποίες με διαφορετικό συνθετικό (ή κανένα) να διατηρούν την αρχαία σημασία, ή τανάπαλιν.

........Auto merged post: WAntilles πρόσθεσε 1 λεπτά και 58 δευτερόλεπτα αργότερα ........

Τότε πες μου γιατί προτιμάται ο ένας τρόπος προφοράς έναντι του άλλου, στη σύγχρονη ελληνική γλώσσα:

Πολύ απλά γιατί πολλές από τις λέξεις αυτές ή/καί παράγωγά τους (ή και οι ίδιες χωρίς ένα σύνθετο πρόθεμα μπροστά) μπορεί να προφέρονται έτσι για 1000ετίες, οπότε δεν μπορείς να τις αλλάξεις τώρα.

........Auto merged post: WAntilles πρόσθεσε 3 λεπτά και 40 δευτερόλεπτα αργότερα ........

Μα και τα πάθη των συμφώνων έγιναν ΤΟΥΛΑΧΙΣΤΟΝ πριν 1000 χρόνια. ΑΥτό δεν εννοείς να καταλάβεις.

Σαφώς και το γνωρίζω αυτό. Το έγραψα και παραπάνω άλλωστε.

Αυτό που δεν εννοείς εσύ να καταλάβεις, είναι ότι ο λόγος που έγιναν αυτά, ήταν αυτός ακριβώς που είπα παραπάνω:

Για λόγους ευφωνίας πριν από 1000 ή 1500 χρόνια.

Με ποιούς ακριβώς κανόνες-συνθήκες έγινε αυτό, δεν μας ενδιαφέρει, δεν μας αφορά, αφού δεν υπάρχει κανένας ζώντας ομιλητής από τότε - και σίγουρα δεν είναι του παρόντος για να φλομώσεις με αυτό ένα παιδί 1ης δημοτικού, που μόλις έχει αρχίσει να διαβάζει.

[flamelab]

Περίπου ασχετο, αλλα μιας και είδα το "πληρώ" που λεει ο wan, πολλοί κανουν λάθος και λένε "πληρεί τις προϋποθέσεις" ενώ εχει παραμείνει η κατάληξη "-οι", αρα ειναι "πληροί τις προϋποθεσεις".

[Νikosanagn]

Επίσης ψηλοάσχετο το σωστό είναι οι στήλες του Ολυμπίου Διός ή οι στύλοι του Ολυμπίου Διος... και γιατί?

[flamelab]

Στύλοι εννοείται. Οι στήλες ειναι οι στήλες στο περιοδικό, στην εφημερίδα κλπ.

[euri]

Πολύ απλά γιατί πολλές από τις λέξεις αυτές ή/καί παράγωγά τους (ή και οι ίδιες χωρίς ένα σύνθετο πρόθεμα μπροστά) μπορεί να προφέρονται έτσι για 1000ετίες, οπότε δεν μπορείς να τις αλλάξεις τώρα.

Η πρόσφατη ιστορία έδειξε ότι μπορούν να γίνουν μεγάλες αλλαγές στη γλώσσα (μετάβαση στη δημοτική, κατάργηση πολυτονικού), οπότε και αυτό θα μπορούσε να γίνει. Εξάλλου συνήθεια είναι - αυτοί που έλεγαν "όρνιθα" έμαθαν να λένε "κότα", γιατί να μη μάθουν λοιπόν να λένε και "απαίμαξη";

[Νikosanagn]

Στήλοι εννοείται. Οι στήλες ειναι οι στήλες στο περιοδικό, στην εφημερίδα κλπ.

Το έχω ακούσει και έτσι πάντως....αλλα ήμουν σχεδόν σίγουρος οτι είναι οι στύλοι.

[Νικαετός]

Με ποιούς ακριβώς κανόνες-συνθήκες έγινε αυτό, δεν μας ενδιαφέρει, δεν μας αφορά, αφού δεν υπάρχει κανένας ζώντας ομιλητής από τότε - και σίγουρα δεν είναι του παρόντος για να φλομώσεις με αυτό ένα παιδί 1ης δημοτικού, που μόλις έχει αρχίσει να διαβάζει.

Συμφωνούμε ότι δεν τα λες σε ένα παιδί 1ης δημοτικού. Τα λες όμως σε έναν ώριμο άνθρωπο, που υποτίθεται ότι τον ενδιαφέρει η ιστορία της ελληνικής γλώσσας.

[flamelab]

Το έχω ακούσει και έτσι πάντως....αλλα ήμουν σχεδόν σίγουρος οτι είναι οι στήλοι.

Όλοι (σχεδον) το λενε στήλες λογω συνήθειας και μονο

[euri]

Στήλοι εννοείται. Οι στήλες ειναι οι στήλες στο περιοδικό, στην εφημερίδα κλπ.

Στύλοι

[flamelab]

Στύλοι

[Νikosanagn]

Αυτό πόνεσε διπλά ε?

[Arkady]

Ένα ενδιαφέρον άρθρο για το ερώτημα Στύλοι ή Στήλες...

http://www.sarantakos.com/language/styles.html